Trong cuộc sống, có câu nói “muốn thì tìm cớ ! không muốn thì tìm cách” đã trở thành khẩu hiệu của nhiều người, thể hiện quan điểm rằng, khi ta thực sự quyết tâm theo đuổi mục tiêu, ta sẽ tìm ra con đường, dù cho hoàn cảnh có khó khăn đến đâu; còn nếu không có động lực thực sự, ta sẽ luôn bám víu vào những lý do, cái cớ để biện minh cho sự chần chừ hay từ chối hành động. Bài luận này sẽ cùng nhau đi sâu phân tích ý nghĩa của câu nói, xem xét tâm lý đằng sau hành động tìm cách hay tìm lí do, cũng như những tác động của nó đến quá trình phát triển bản thân và mối quan hệ xã hội.

Câu nói “muốn thì tìm cách” không chỉ đơn thuần là khuyến khích nỗ lực mà còn đề cao sức mạnh của ý chí. Khi một người có động lực mạnh mẽ, họ không để những rào cản, khó khăn hay trở ngại nào có thể ngăn cản. Họ chủ động tìm hiểu, khám phá và sáng tạo ra những giải pháp phù hợp để biến ý tưởng thành hiện thực. Đây là biểu hiện của sự chủ động, sáng tạo và quyết tâm vượt qua thử thách.

Trái lại, “không muốn thì tìm cớ” phản ánh tâm lý biện minh cho sự thiếu nỗ lực. Thay vì đối mặt với khó khăn, con người có xu hướng tìm kiếm những lý do, những cái cớ để giải thích cho sự chần chừ. Điều này không chỉ làm trì hoãn hành động mà còn làm mất đi cơ hội học hỏi và trưởng thành. Việc luôn bám víu vào lý do thay vì hành động sẽ khiến chúng ta sống trong vùng an toàn, không dám bước ra khỏi vùng quen thuộc, từ đó bỏ lỡ những cơ hội phát triển bản thân và cải thiện cuộc sống.

Những người “muốn” thật sự thường có một thái độ sống chủ động, biết rằng thành công không đến từ may mắn mà phải dựa trên nỗ lực không ngừng nghỉ. Họ thường có khả năng tự đặt ra mục tiêu rõ ràng, lên kế hoạch chi tiết và dám đối mặt với rủi ro. Trong quá trình tìm cách, họ biết rằng thất bại chỉ là một bài học, và mỗi sai lầm lại mở ra một hướng đi mới. Tinh thần này không chỉ giúp họ tiến gần hơn đến mục tiêu mà còn truyền cảm hứng cho những người xung quanh.

Ngược lại, việc “tìm cớ” thường là biểu hiện của sự sợ hãi, lo lắng hay thiếu tự tin. Những người dễ dàng biện minh cho việc không hành động thường đang lo sợ thất bại, sợ bị đánh giá hay thậm chí là sợ sự thay đổi. Họ cảm thấy an toàn hơn khi có những lý do để biện minh cho sự trì hoãn của mình. Tuy nhiên, chính sự biện minh đó lại trở thành rào cản ngăn cản họ khám phá và phát triển những khả năng tiềm ẩn.

Trong một số bối cảnh xã hội, việc đưa ra lý do có thể được xem như một cách bảo vệ bản thân khỏi sự chỉ trích hoặc đánh giá tiêu cực. Môi trường làm việc hay các mối quan hệ cá nhân đôi khi đòi hỏi phải có lý do hợp lý để giải thích cho những hành động hay quyết định của mình. Tuy nhiên, khi những lý do này được sử dụng quá mức để tránh né trách nhiệm hay nỗ lực thực sự, chúng có thể trở thành những rào cản ngầm, cản trở sự tiến bộ và sáng tạo.

Khi ta cứ mãi bám víu vào lý do, ta sẽ chẳng bao giờ có cơ hội khám phá giới hạn của bản thân. Những người luôn tìm lí do để từ chối hành động thường bỏ lỡ nhiều cơ hội học hỏi, trải nghiệm và phát triển. Thành công chỉ đến với những ai dám thử, dám mạo hiểm và không ngại đối mặt với thất bại. Do đó, nếu không dám hành động, chúng ta cũng không thể cảm nhận được sự thăng hoa khi vượt qua thử thách.

Trong các mối quan hệ, khi một người liên tục đưa ra lý do để biện minh cho việc không tham gia hay không cố gắng, họ có thể mất đi sự tin tưởng của người khác. Bạn bè, đồng nghiệp hay người thân có thể cảm thấy thất vọng khi nhận ra rằng, thay vì cùng nhau vượt qua khó khăn, đối phương luôn tìm cách tránh né trách nhiệm. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến mối quan hệ cá nhân mà còn có thể lan tỏa ảnh hưởng tiêu cực đến tinh thần làm việc và hợp tác trong nhóm.

Khi một người đã quyết định không muốn hành động theo một mục tiêu nào đó, việc cố gắng tìm hiểu lý do đằng sau quyết định của họ có thể không mang lại kết quả tích cực. Đôi khi, người ta chọn “không muốn” vì lý do cá nhân sâu xa mà có thể không dễ dàng chia sẻ, hoặc đơn giản là họ không cảm thấy cần phải biện minh. Trong trường hợp đó, thay vì hỏi lý do, chúng ta nên tôn trọng quyết định và không cố gắng thay đổi ý chí của họ.

Việc liên tục hỏi lý do trong khi người đó đã rõ ràng không muốn tham gia hay thay đổi sẽ chỉ làm lãng phí năng lực, thời gian và thậm chí là gây thêm mâu thuẫn. Mỗi người có quyền lựa chọn con đường của mình và nếu họ không muốn, chúng ta không nên ép buộc hay làm khó họ bằng những câu hỏi không cần thiết. Thay vào đó, hãy tập trung vào việc tìm kiếm và phát triển những con người, những dự án hay cơ hội nơi mà tinh thần “muốn thì tìm cách” được đề cao và khuyến khích.

Ở nơi làm việc, khi đối mặt với những thách thức hay dự án mới, tinh thần “muốn thì tìm cách” là yếu tố then chốt dẫn đến thành công. Những nhân viên, nhà lãnh đạo hay các đội nhóm mà luôn đặt mục tiêu và chủ động tìm giải pháp thường được đánh giá cao và tạo nên môi trường làm việc năng động, sáng tạo. Ngược lại, những người hay đưa ra lý do để không tham gia hay trì hoãn công việc có thể ảnh hưởng xấu đến hiệu suất chung của cả nhóm.

Trong mối quan hệ cá nhân, mỗi cá nhân cần nhận ra rằng, sự phát triển bản thân không chỉ đến từ việc học hỏi kiến thức mà còn đến từ việc đối mặt và vượt qua thử thách. Khi bạn quyết tâm thay đổi một thói quen xấu hay theo đuổi một đam mê, đừng để những lí do cản trở bạn. Hãy tự hỏi bản thân: “Tôi có thật sự muốn thay đổi không? Nếu có, tôi sẽ tìm cách vượt qua mọi trở ngại như thế nào?” Việc này không chỉ giúp bạn trưởng thành mà còn tạo động lực để đạt được những mục tiêu lớn lao trong cuộc sống.

Lm. Anmai, CSsR

 Tuổi Già Vẫn Vui 

Tuổi già vốn là hành trình tự nhiên của cuộc sống, một quãng thời gian không tránh khỏi “sanh lão bệnh tử” mà mỗi người đều phải trải qua. Tuy nhiên, tuổi già không chỉ là những phút giây của nỗi nhớ nhung, của sự phai mờ của sức trẻ, mà còn là thời điểm đón nhận vẻ đẹp của sự trưởng thành, của kinh nghiệm sống và của những giá trị tinh thần sâu sắc. Giống như trái cây chín trên cây, khi đã đến thời điểm chín muồi, nó mang theo hương vị đậm đà, màu sắc rực rỡ và một sức sống đầy tự hào. Để sống “trăm năm hạnh phúc”, người già cần biết cách trân trọng và khai thác những điều quý giá từ chính quá trình trưởng thành của mình, đồng thời khắc phục những “lăng nhăng” đã góp phần làm lu mờ đi niềm sướng khi bước sang tuổi già.

I. Nhận diện và trân trọng vẻ đẹp của tuổi già

1. Vẻ đẹp tự nhiên của dấu hiệu thời gian

Mỗi khi ngắm nhìn bản thân qua chiếc gương, người già không chỉ thấy những nếp nhăn, những sợi tóc bạc mà còn cảm nhận được sự thay đổi của chính mình theo thời gian. Những dấu vết của năm tháng không phải là điều để xấu hổ mà là bằng chứng sống động của một quá trình tích lũy kinh nghiệm, của những câu chuyện đã qua và của những ký ức không thể phai mờ. Nhìn vào chính mình, người già có thể tự hào vì đã sống hết mình, đã trải qua bao thăng trầm, và từ đó tìm được sự an ủi trong những vết nhăn, như những nếp gấp trên cuốn sách của cuộc đời.

2. Nghệ thuật chấp nhận và tôn vinh tuổi già

Thay vì giấu giếm, phủ nhận hay chống đối sự thật rằng “già”, người cao tuổi nên học cách yêu thương và chấp nhận bản thân. Giữa xã hội hiện đại, khi cái đẹp thường được định nghĩa qua sự trẻ trung, người già cần tự tạo ra tiêu chuẩn riêng cho mình. Vẻ đẹp của tuổi già không nằm ở sự hoàn hảo về thể xác, mà là ở sự phong phú của tâm hồn, ở những nét đẹp từ kinh nghiệm sống và ở khả năng đối mặt với thử thách một cách điềm tĩnh, tự tin. Như trái cây chín, dù không còn sắc màu xanh mướt của tuổi trẻ, nhưng lại mang một hương vị đậm đà, tự nhiên mà không nơi nào sánh được.

II. Ba “lăng nhăng” – Ba thử thách và giải pháp để sống sướng tuổi già

Tuổi già thường gặp phải ba “nỗi khổ” quen thuộc: thiếu bạn, thiếu ăn và thiếu vận động. Nếu biết cách đối phó và chuyển hóa những thử thách này thành nguồn động lực, cuộc sống sau này không chỉ được cải thiện về thể chất mà còn thăng hoa về tinh thần.

1. Thiếu bạn – Hòa quyện yêu thương trong cộng đồng

Cô đơn là một trong những nỗi lòng trĩu nặng của tuổi già. Khi bạn bè, người thân theo thời gian dần rời xa, tâm hồn người cao tuổi thường cảm thấy trống trải và lạc lõng. Tuy nhiên, sự cô đơn không chỉ đơn thuần là khoảng trống vật lý, mà còn là khoảng cách về cảm xúc khi người già cảm thấy không ai hiểu và chia sẻ những câu chuyện của họ.

Giải pháp:

Xây dựng cộng đồng kết nối: Các chương trình giao lưu, câu lạc bộ sở thích, lớp học vi tính hay các nhóm hoạt động nghệ thuật được tổ chức tại các trung tâm chăm sóc người già đang ngày càng được khuyến khích tại nhiều quốc gia tiên tiến. Đây là nơi để các cụ có thể trò chuyện, chia sẻ niềm vui buồn và tạo dựng những mối quan hệ bền chặt.

Giao lưu qua công nghệ: Học vi tính để sử dụng mạng xã hội, tham gia các diễn đàn trực tuyến hay ứng dụng chat không chỉ giúp người già giảm bớt cảm giác cô đơn mà còn mở ra những cơ hội giao lưu, học hỏi từ cộng đồng rộng lớn bên ngoài.

Hoạt động nhóm và sự kiện: Các buổi gặp mặt, hội thảo văn hóa, hay thậm chí là những buổi “cãi nhau vui vẻ” theo cách thân thiện cũng giúp kích thích não bộ, tạo ra những hormone hạnh phúc như cortisol và epinephrine, giúp tinh thần luôn tươi trẻ và năng động.

Những hoạt động như vậy không chỉ giúp người già cảm thấy mình không đơn độc, mà còn là liều thuốc tinh thần quý giá, kích thích hoạt động não bộ và tạo cảm giác tự hào khi được sống trọn vẹn mỗi ngày.

2. Thiếu ăn – Hòa nhịp cùng cảm nhận từ cơ thể

Ăn uống là một nghệ thuật, không chỉ đơn thuần là nuốt thực phẩm mà còn là quá trình kết nối với ký ức, văn hóa và cảm xúc. Người già thường bị ảnh hưởng bởi những nỗi lo âu, sợ hãi về sức khỏe, dẫn đến việc mất đi niềm vui trong từng bữa ăn.

Giải pháp:

Lắng nghe cơ thể: “Listen to your body” không chỉ là lời khuyên mà còn là phương pháp sống. Khi người già biết lắng nghe những dấu hiệu từ cơ thể, họ có thể tự chủ chọn lựa thực phẩm phù hợp, đảm bảo đủ chất dinh dưỡng nhưng vẫn giữ được hương vị truyền thống và kỷ niệm xưa cũ.

Chế độ dinh dưỡng cân bằng: Không cần phải ăn quá nhiều hay nhồi nhét, mà thay vào đó là một chế độ ăn đa dạng với đầy đủ các nhóm chất: bột, đạm, dầu và rau. Thực phẩm truyền thống như mắm nêm, tương chao hay các món ăn mang hương vị quê hương luôn mang lại niềm vui và sự an ủi cho tâm hồn người già.

Bữa ăn như một lễ hội: Thay vì chỉ coi bữa ăn là thời gian để nuốt thức ăn, người cao tuổi nên coi đó là dịp để giao lưu, chia sẻ và gợi nhớ về những kỷ niệm xưa. Con cháu, người thân nên cùng nhau tham gia, tạo nên không khí ấm áp, thân thuộc trong mỗi bữa ăn, từ đó giúp hệ tiêu hóa hoạt động tốt hơn nhờ vào tâm trạng vui vẻ.

Những bữa ăn không chỉ làm đầy dạ dày mà còn nuôi dưỡng tâm hồn, giúp người già cảm thấy yêu đời và trân trọng những giá trị truyền thống của gia đình.

3. Thiếu vận động – Giữ mãi sức sống và sự linh hoạt

Với quá trình lão hóa, cơ thể người già dần mất đi sự linh hoạt, khớp xương cứng lại, và đôi chân trở nên nặng nề. Việc vận động đúng cách là yếu tố then chốt giúp người cao tuổi duy trì sức khỏe thể chất và tinh thần, đồng thời làm chậm quá trình lão hóa.

Giải pháp:

Vận động nhẹ nhàng: Thay vì tham gia vào các hoạt động đòi hỏi sức mạnh hay tốc độ cao, người già nên tập luyện những bài tập đơn giản như đi bộ quanh nhà, leo cầu thang hoặc tập các động tác kết hợp giữa hơi thở và chuyển động nhẹ nhàng. Điều này không chỉ giúp cải thiện tuần hoàn máu mà còn kích thích cơ bắp hoạt động đều đặn.

Kết hợp với thiền và yoga: Các bài tập thiền, yoga hay dưỡng sinh không chỉ giúp cải thiện thể lực mà còn giúp người già duy trì sự cân bằng giữa tâm trí và cơ thể. Những bài tập này góp phần làm giảm căng thẳng, cải thiện giấc ngủ và tăng cường sự linh hoạt cho các khớp xương.

Tập luyện theo nhóm: Tham gia vào các lớp học thể dục dành cho người cao tuổi không chỉ giúp người già duy trì được lối sống năng động mà còn tạo ra cơ hội giao lưu, học hỏi kinh nghiệm tập luyện an toàn, từ đó giảm thiểu nguy cơ chấn thương.

Việc vận động đều đặn, dù chỉ là những hoạt động nhẹ nhàng hàng ngày, không chỉ giúp người già duy trì sức khỏe mà còn tạo ra một cảm giác hạnh phúc, giúp tinh thần luôn phấn chấn và sẵn sàng đối mặt với mọi thử thách của tuổi tác.

III. Những lợi ích tinh thần của tuổi già

Bên cạnh các khía cạnh thể chất, tuổi già còn mang đến những lợi ích tinh thần vô giá mà tuổi trẻ không dễ có được. Qua quá trình sống phong phú và nhiều biến cố, người cao tuổi tích lũy được một kho tàng kinh nghiệm sống, những bài học quý báu và khả năng đối mặt với khó khăn một cách điềm tĩnh.

1. Sự thấu hiểu và trí tuệ

Người già có khả năng nhìn nhận cuộc sống với một góc nhìn rộng mở hơn, biết đánh giá và chấp nhận những thăng trầm của cuộc đời. Những trải nghiệm sống dày đặc giúp họ trở nên thông thái, biết trân trọng những giá trị tinh thần và luôn giữ cho tâm hồn luôn bình an. Sự hiểu biết ấy là nguồn động lực lớn lao, giúp họ vượt qua mọi khó khăn mà không bị lung lay bởi những biến cố nhỏ nhặt.

2. Khả năng yêu thương và sẻ chia

Tuổi già cũng là giai đoạn để chia sẻ những câu chuyện, những kỷ niệm với thế hệ trẻ. Sự giàu có về tinh thần, về kinh nghiệm giúp người cao tuổi trở thành người bạn, người thầy, người cố vấn quý báu. Qua đó, họ không chỉ tìm thấy niềm vui trong việc truyền đạt kinh nghiệm sống mà còn cảm nhận được sự gắn kết, tình cảm ấm áp từ những người xung quanh.

3. Sự tự do và chủ động

Khi bước qua những giai đoạn bận rộn của cuộc đời, người già có thể tận hưởng sự tự do trong việc lựa chọn lối sống, những sở thích cá nhân và cách thức sống mà không phải gò bó theo bất kỳ khuôn mẫu nào. Họ có thể dấn thân vào những hoạt động mới mẻ, học những điều chưa từng biết và mở rộng mối quan hệ xã hội, qua đó tìm lại niềm vui và sự hứng khởi mỗi ngày.

IV. Tầm quan trọng của môi trường và sự hỗ trợ từ gia đình

Không chỉ cá nhân người già cần nỗ lực, mà môi trường sống xung quanh và sự quan tâm của gia đình cũng đóng vai trò then chốt trong việc giúp người cao tuổi sống “sướng” hơn.

1. Môi trường sống thân thiện

Một môi trường sống trong lành, đầy đủ tiện nghi và có không khí ấm áp sẽ giúp người già cảm thấy an tâm, thoải mái. Các trung tâm chăm sóc người cao tuổi hiện đại không chỉ chú trọng đến khía cạnh vật chất mà còn quan tâm đến sức khỏe tinh thần của họ qua các chương trình giao lưu, văn nghệ và các hoạt động giải trí đa dạng.

2. Vai trò của gia đình và người thân

Gia đình, đặc biệt là con cháu, cần dành thời gian lắng nghe và chia sẻ với người cao tuổi. Việc tạo ra những bữa ăn ấm cúng, những buổi trò chuyện thân mật hay đơn giản là cùng nhau tham gia các hoạt động ngoại khóa sẽ tạo nên những kỷ niệm đáng nhớ. Sự quan tâm và yêu thương chân thành của gia đình chính là liều thuốc bổ giúp người già vượt qua cảm giác cô đơn, lo lắng và tìm lại niềm vui sống.

Tuổi già không phải là thời điểm của sự buồn bã, chán nản hay bất an. Đó là giai đoạn của sự chín muồi, của những giá trị sống sâu sắc mà chỉ có thời gian mới có thể ban tặng. Khi biết trân trọng những dấu vết của năm tháng, người già sẽ nhận ra rằng vẻ đẹp của tuổi tác không nằm ở sự trẻ trung bề ngoài, mà nằm ở sự phong phú của tâm hồn, trong những câu chuyện, những ký ức và những mối quan hệ gắn kết.
Nếu biết giải quyết hiệu quả ba “lăng nhăng” – thiếu bạn, thiếu ăn và thiếu vận động – thì mỗi ngày trôi qua sẽ trở thành một ngày tràn đầy niềm vui, năng lượng và hạnh phúc. Sự kết nối với cộng đồng, sự tự do trong cách chọn lựa lối sống, và tình yêu thương từ gia đình sẽ cùng nhau tạo nên một bức tranh sống động của tuổi già, nơi mà mỗi vết nhăn, mỗi sợi tóc bạc đều kể một câu chuyện ý nghĩa.
Hãy để tuổi già là thời gian để ta khám phá, để sống và cảm nhận sự trọn vẹn của cuộc đời – một cuộc sống “sướng” theo cách riêng, đậm đà hương vị của kinh nghiệm, của tâm hồn và của những kỷ niệm không thể thay thế. Qua đó, chúng ta không chỉ sống trọn vẹn mỗi ngày mà còn để lại cho đời một dấu ấn về sự kiên cường, yêu thương và hạnh phúc bền lâu.

Lm. Anmai, CSsR