Nhìn một vận động viên đứng trên bục cao nhận giải thưởng, ta trầm trồ thán phục. Ta ước mong mình có thể trở thành một vận động viên xuất sắc như thế. Đọc một kiệt tác văn học, ta thích thú ngưỡng mộ ngòi bút xuất thần của nhà văn. Ta ước mong mình có thể viết được hay như thế. Nghe gương sống thánh thiện của một vị thánh, ta thấy mình bừng cháy khát khao nên thánh. Ta ước ao đời mình cũng thánh thiện như thế. Rồi ta lên kế hoạch cho mình, ta sẽ làm thế này, ta sẽ làm thế kia…cuối cùng, được vài ngày, ta lại…nản. Tất cả lại trở về như cũ.

Ở đời, tất cả những gì thành công, xuất chúng, đáng giá đều không thể gặt hái một sớm một chiều. Chúng là kết quả của những nỗ lực bền bỉ, bước đi trong khiêm tốn, kiên nhẫn và …từng chút một. Ta nên biết rằng đằng sau tấm huy chương vàng óng ánh là những kiêng khem, tập luyện vất vả, không phải ngày một ngày hai, mà có khi mất nhiều năm trời luyện rèn bền bỉ. Đằng sau những áng văn bất hủ là những bản thảo miệt mài viết đi viết lại, sửa tới sửa lui. Có khi nó là công trình của cả một đời người, bắt đầu từ những nét chữa nguệch ngoạc cho đến những câu chữ chỉn chu rõ ràng. Đằng sau một mẫu gương thánh thiện, là cả một đời rèn luyện nhân đức.

Mọi sự đều có tiến trình riêng của nó. Một chú nhộng bướm phải mất hàng giờ kiên nhẫn cố thoát mình ra khỏi cái lỗ nhỏ xíu trên cái kén. Tiến trình tự nhiên mà ta tưởng là mất giờ này giúp cho cơ thể chú nhộng nhỏ gọn và đôi cánh cứng cáp để có thể bay khi chú thoát thai thành bướm. Nếu ta thương tình can thiệp để tiến trình ấy diễn ra nhanh hơn, chú “nhộng bướm” sẽ chỉ là chú “bướm nhộng” bò loanh quanh với thân hình phồng rộp và đôi cánh nhăn nhúm. Tôn trọng tiến trình của cuộc sống và chấp nhận quy luật ấy cũng là lẽ khôn ngoan ở đời. Một bạn trẻ thành công quá sớm trong khi chưa chín chắn trưởng thành trong nhân cách có thể hủy hoại tương lai và cả thành công hiện tại. Macaulay Culkin, diễn viên nhí trong bộ phim nổi tiếng “Ở nhà một mình” là một thí dụ điển hình. Thành công quá sớm đã khiến cho Macaulay Culkin nhanh chóng sa ngã, sự nghiệp tuột dốc và cuối cùng chết mòn vì ma túy. Chấp nhận mọi thành công đều cần một quá trình, ta từ tốn khôn ngoan bước đi từng bước vững chắc.

Thường thì nói và nghĩ bao giờ cũng dễ, bắt tay vào làm mới khó. Nghĩ tưởng về thành công trong tương lai, khơi lên trong ta bao nhiêu động lực hiện tại, nhưng thực tế, khi bắt đầu hành trình và nhìn về chân trời xa xăm phía trước lại có thể khiến ta thoái chí nản lòng. Ta không biết liệu mình có làm được như vậy không? Ta không biết liệu dự phóng của mình có quá ảo tưởng không? Và cái tiến trình xa vời vợi ấy có thể là một cám dỗ giục ta bỏ cuộc. Lúc mới hoán cải với tâm trí tràn ngập những dự phóng sẽ thực hiện cho Thiên Chúa, thánh Inhaxio cũng đã từng bị cám dỗ như vậy. Khi ấy, tâm trí ngài nổi lên một ý nghĩ: “Liệu ngươi có thể sống nổi cuộc sống này suốt 70 năm không?” Ý nghĩ ấy khiến ngài nản chí, nhưng khi nhận ra đó là một cám dỗ, ngài hiểu rằng 70 năm ấy có thể đạt được, chỉ cần lúc này ngài sống từng giờ trọn vẹn.

Cuối cùng, ở mỗi tiến trình ta phải nhận thức đúng về mình và quý trọng những thành quả tương xứng với tiến trình ấy. Một con sâu róm xấu xí không nên tự trách mình không đẹp đẽ tươi xinh như chú bướm bay lượn trên các khóm hoa. Những so sánh như vậy đều là khập khiễng và dễ dàng khiến ta thất vọng về mình. Ta đang tập viết, không thể đòi mình có khả năng xuất khẩu thành thơ, hay sáng tác những ánh văn kiệt xuất. Điều khiến lòng ta an ủi là, dù có là cây bút đại tài đi nữa, thì cũng từng phải mài đũng quần tập viết từng câu chữ như ta. Nhận thức đúng về mình giúp ta vững vàng trước những tiếng đời dư luận. Chú sâu róm sẽ thất vọng buồn rầu đến chết được, vì ai nhìn chú cũng khiếp sợ. Người ta khiếp sợ một con sâu mà không thể thấy rằng nó sẽ trở thành một con bướm. Người ta thích thú nhìn ngắm một con bướm mà quên mất rằng nó đã từng là một con sâu. Người đời cũng vậy, họ có thể chỉ nhìn thấy bạn như là một “con sâu” mà không thấy được nỗ lực của bạn để trở thành một “con bướm”. Vậy nên bạn đừng để nhận xét của họ làm mai một ý chí vươn lên của mình.

Bạn thân mến, một tòa tháp cao bắt đầu từ một viên gạch nhỏ. Một hành trình dài ngàn dặm khởi đi từ một bước chân ngắn. Bạn là kiến trúc sư cho tòa tháp cuộc đời mình. Trở nên một con người như thế nào, tương lai ra sao, cống hiến được gì cho đời, tất cả được đặt trên đôi vai của bạn. Chính bạn là thuyền trưởng của cuộc đời mình. Từ tốn, kiên nhẫn, trung thành sống từng chút nhỏ thôi, bạn sẽ lái cuộc đời mình về đến đích, như lời vị tôi tớ Chúa, Đức Hồng Y Phanxico Xavier Nguyễn Văn Thuận đã viết: “Chấm một chấm cho thẳng, chấm này nối tiếp chấm kia… đường sẽ thẳng. Sống một phút cho tốt, phút này nối tiếp phút kia… đời sẽ thánh’’.

Dominic Vũ Chí Kiên, SJ.