CẦU CHO CHA MẸ VÀ TỔ TIÊN

Tết – ngày lễ thiêng liêng và cao quý, không chỉ là thời khắc mở ra một năm mới, mà còn là dịp để chúng ta trở về với gia đình, quay quần bên những người thân yêu. Nhà cha mẹ trở nên ấm cúng và thân thương hơn bao giờ hết khi con cháu tụ họp, vui mừng, nói cười rộn rã. Nhưng trên tất cả, Tết là dịp để mỗi người con thể hiện lòng thảo kính với ông bà, cha mẹ, tổ tiên – những bậc sinh thành đã dành trọn cuộc đời để yêu thương và che chở cho chúng ta.

Hình ảnh những nén hương trầm nghi ngút bay lên từ bàn thờ gia tiên không chỉ là nghi thức truyền thống, mà còn là biểu tượng của tấm lòng tri ân, của sự hiệp thông giữa người sống và người đã khuất. Con cháu thắp nén hương với tâm tình thành kính, thầm thì những ước nguyện cho một năm mới bình an, hạnh phúc. Đó chính là sự nối kết thiêng liêng giữa hai cõi, giữa những người con đang hiện diện và những bậc tiền nhân đã an nghỉ trong Chúa.

Nhiều người vẫn giữ thói quen đi tảo mộ những ngày trước Tết. Nhiều giáo xứ tổ chức Thánh lễ tại nghĩa trang để cầu nguyện cho những người thân yêu. Đây không chỉ là phong tục, mà còn là một hành động thể hiện đạo hiếu, đạo nghĩa, một lời chứng sống động về lòng biết ơn của con cháu đối với cha mẹ, tổ tiên. Trong niềm tin Kitô giáo, chúng ta tin rằng tổ tiên, ông bà vẫn hiện diện trong đời sống chúng ta, cùng chung chia niềm vui và dõi theo con cháu với tình yêu thương vô bờ bến.

Người Việt Nam từ bao đời nay luôn coi trọng lễ giáo, đề cao giá trị của gia đình. Trong truyền thống ấy, ân nghĩa đối với tổ tiên là điều được đặt lên hàng đầu. Khi cha mẹ còn sống, con cái có bổn phận hiếu kính, phụng dưỡng, vâng lời, cư xử sao cho các ngài được vui lòng. Khi cha mẹ qua đời, con cháu lo an táng chu đáo, cúng giỗ hằng năm, thờ kính các ngài với lòng tôn kính sâu xa. Việc thờ cúng tổ tiên không chỉ là nét đẹp văn hóa, mà còn là mạch nước ngầm trong mát nuôi dưỡng tâm hồn, kết nối các thế hệ trong gia đình.

Đạo hiếu là cốt lõi của nền văn hóa Việt Nam. Hiếu là gốc của Đức. Người ta có trăm nết hạnh, nhưng hiếu thảo luôn được đặt lên hàng đầu. Trong lịch sử, chưa từng có ai hiếu thảo mà lại bất trung, cũng như chưa từng có người con hiếu nghĩa nào lại bất nhân. Hiếu bắt đầu từ lòng tôn kính cha mẹ khi các ngài còn sống và tiếp tục qua việc thờ kính, tưởng nhớ khi các ngài đã khuất bóng. Đó là một nhiệm vụ thiêng liêng, một phẩm chất cao quý nhất của con người.

Dân gian ta có câu:

Công cha như núi Thái Sơn, Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra.

Cha mẹ đã sinh thành, dưỡng dục chúng ta bằng biết bao gian lao, vất vả. Từ những ngày ẵm bồng, cha mẹ đã dốc lòng chăm sóc, lo từng miếng ăn, giấc ngủ, dạy ta điều hay lẽ phải. Khi trưởng thành, dù con cái có đi xa đến đâu, lòng cha mẹ vẫn mãi dõi theo, mong ngóng từng bước đường đời của con. Ơn cha nghĩa mẹ bao la như trời biển, cả cuộc đời này chúng ta cũng không thể nào đền đáp cho cân xứng.

Tinh thần hiếu thảo không chỉ là nét đẹp trong văn hóa dân tộc, mà còn là giới răn quan trọng trong giáo huấn của Thiên Chúa. Điều răn thứ bốn dạy chúng ta: "Hãy thảo kính cha mẹ." Giới răn này đứng ngay sau ba điều răn về Thiên Chúa, đủ để thấy tầm quan trọng của lòng hiếu thảo trong đời sống đức tin. Thánh Phaolô cũng nhắc nhở: "Hỡi những người làm con, hãy vâng phục cha mẹ trong mọi sự, vì đó là điều đẹp lòng Thiên Chúa" (Cl 3,20).

Chính Chúa Giêsu là mẫu gương trọn hảo của lòng hiếu thảo. Khi còn thơ bé, Ngài đã vâng phục Đức Maria và thánh Giuse trong mọi sự. Khi thi hành sứ vụ, Ngài luôn tôn vinh Chúa Cha và chu toàn thánh ý Người. Đến phút cuối đời trên thập giá, Chúa Giêsu vẫn nhớ đến Mẹ Maria và trao phó Mẹ cho môn đệ yêu dấu chăm sóc. Đó là bằng chứng rõ ràng nhất về lòng hiếu kính mà Người đã thực thi.

Hôm nay, trong ngày cầu nguyện đặc biệt cho tổ tiên, cha mẹ, chúng ta hãy cùng nhau xét lại chính mình. Chúng ta đã đủ lòng hiếu thảo với cha mẹ chưa? Đã dành thời gian để quan tâm, chăm sóc các ngài hay chưa? Những ai còn cha mẹ, hãy biết trân quý từng giây phút bên các ngài, vì một ngày nào đó, chúng ta sẽ không còn cơ hội để bày tỏ lòng yêu thương ấy nữa.

Những ai cha mẹ đã khuất, hãy nhớ cầu nguyện cho các ngài, xin Chúa thương tha thứ lỗi lầm và ban cho các ngài được hưởng phúc trường sinh. Đồng thời, chúng ta hãy tiếp tục sống một đời sống tốt đẹp, xứng đáng với công ơn sinh thành dưỡng dục, để cha mẹ và tổ tiên được hãnh diện nơi Thiên đàng.

Lạy Chúa là Cha rất nhân từ, Chúa dạy chúng con phải giữ lòng hiếu thảo. Hôm nay, trong ngày đầu năm mới, chúng con họp nhau để kính nhớ tổ tiên, ông bà, cha mẹ. Xin Chúa trả công bội hậu cho những bậc đã sinh thành, dưỡng dục chúng con, và giúp chúng con luôn sống cho phải đạo đối với các ngài. Amen.

Lm. Anmai, CSsR

ĐẠO HIẾU

Ngày Tết, chúng ta dành thời gian sắm sửa, chuẩn bị những món ăn ngon, diện những bộ quần áo đẹp, và cùng nhau trao gửi những lời chúc tốt lành. Con cháu chúc Tết ông bà cha mẹ, người dưới kính chúc người trên, anh em bè bạn nâng ly chúc tụng nhau với bao lời chúc an lành, hạnh phúc và trường thọ. Trong bầu khí rộn ràng ấy, Giáo hội dành ngày Mồng Hai Tết để kính nhớ tổ tiên, ông bà, cha mẹ – những bậc tiền nhân đã đi trước, để lại cho chúng ta gia sản đức tin và đạo lý làm người.

Sách Huấn Ca dạy: “Ca tụng các bậc cha ông của chúng ta đã sống qua các thời đại” (Hc 44, 1). Chúng ta có được ngày hôm nay, được sống trong tình yêu thương và hưởng bao ơn lành, tất cả là nhờ công lao sinh thành, dưỡng dục của cha mẹ, tổ tiên. Chúng ta không thể nào quên công đức ấy, nhưng phải ghi nhớ và noi theo gương sáng của các ngài. Như lời Thánh Kinh dạy: “Dòng dõi các ngài sẽ trường tồn vạn đại, vinh quang các ngài sẽ chẳng phai mờ” (Hc 44, 10-15). Vì thế, trong ngày đầu xuân, chúng ta dâng lời cầu nguyện cho tổ tiên, ông bà, cha mẹ, để các ngài được hưởng hạnh phúc đời đời bên Chúa.

Giới răn thứ tư dạy chúng ta: “Hãy thảo kính cha mẹ” (Xh 20,12). Đây là một mệnh lệnh thiêng liêng mà Thiên Chúa truyền dạy để chúng ta sống trọn đạo hiếu. Cha mẹ không chỉ sinh thành, nuôi dưỡng mà còn là người đại diện Chúa, hướng dẫn con cái trong đường lối ngay lành. Vì thế, chúng ta không chỉ phụng dưỡng cha mẹ khi các ngài còn sống, mà còn phải nhớ đến các ngài trong lời cầu nguyện mỗi ngày. Lời Chúa khẳng định: “Ai thảo kính cha sẽ được sống lâu dài” (Hc 3,6). Thánh Phaolô cũng nhắc nhở: “Kẻ làm con hãy vâng lời cha mẹ, theo tinh thần của Chúa, vì đó là điều phải đạo” (Ep 6,1).

Dân tộc Việt Nam từ ngàn xưa đã đề cao chữ hiếu. Truyền thuyết bánh chưng, bánh dày là một minh chứng cho lòng hiếu thảo của con cái đối với cha mẹ, tổ tiên. Lang Liêu dâng bánh chưng tượng trưng cho đất, bánh dày tượng trưng cho trời, để bày tỏ lòng tri ân đối với đấng sinh thành. Ca dao Việt Nam cũng nhắc nhở:

“Công cha như núi Thái Sơn, Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra.”

Tết đến, khi cầm bánh chưng trên tay, chúng ta nhớ về cha mẹ, tổ tiên, không chỉ bằng việc thăm viếng, chúc Tết, giúp đỡ, mà còn bằng việc dâng lễ, cầu nguyện cho những người đã khuất. Đây là nghĩa cử cao đẹp mà người Công giáo cần duy trì và phát huy.

Lòng hiếu thảo không chỉ thể hiện bằng lời nói, mà cần được cụ thể hóa qua hành động: biết vâng lời, tôn kính, chăm sóc cha mẹ khi tuổi già sức yếu. Nguyễn Trãi trong “Gia Huấn Ca” cũng nhắn nhủ:

“Khi ấm lạnh ta hầu săn sóc, Xem cháo cơm thay thế mọi bề.”

Khi cha mẹ qua đời, con cái cần lo tang lễ chu đáo, xin lễ cầu nguyện, và tiếp tục noi theo gương sáng của các ngài. Giáo hội khuyến khích các tín hữu duy trì truyền thống tốt đẹp này, để thể hiện lòng biết ơn và trung thành với gia sản đức tin.

Ngày Mồng Hai Tết hôm nay, chúng ta hãy tự vấn lòng mình: Chúng ta đã sống hiếu thảo với cha mẹ, tổ tiên như thế nào? Chúng ta đã biết ơn và tôn kính các ngài ra sao? Lời Chúa nhắc nhở: “Ai mà phụ nghĩa quên công, thì đeo trăm cánh hoa hồng chẳng thơm” (Ca dao). Nguyện xin Chúa ban ơn giúp chúng ta luôn sống trọn đạo hiếu, để vừa làm rạng danh tổ tiên, vừa đẹp lòng Thiên Chúa.

Lm. Anmai, CSsR

KÍNH NHỚ ÔNG BÀ TỔ TIÊN

Hôm nay, trong bầu khí linh thiêng của những ngày đầu xuân, chúng ta quy tụ nơi đây để cùng nhau dâng Thánh Lễ đặc biệt kính nhớ ông bà tổ tiên – những người đã đi trước chúng ta, những bậc sinh thành dưỡng dục mà nhờ các ngài, chúng ta được có mặt trên đời, được lớn lên trong tình yêu thương và đức tin.

Người Việt Nam từ bao đời nay luôn xem trọng đạo hiếu, xem việc thờ kính tổ tiên là một nét đẹp truyền thống thiêng liêng. “Công cha như núi Thái Sơn, nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra,” câu ca dao quen thuộc ấy không chỉ là một lời nhắc nhở về lòng biết ơn, mà còn là kim chỉ nam cho cách sống của mỗi người con trong gia đình. Càng đặc biệt hơn, với người Công giáo, lòng hiếu thảo không chỉ dừng lại ở những nghi thức tưởng nhớ, mà còn được thể hiện qua lời cầu nguyện, qua đời sống thánh thiện mà chúng ta dâng lên Thiên Chúa để cầu cho các linh hồn tổ tiên, ông bà cha mẹ.

Lời Chúa trong sách Huấn Ca hôm nay mời gọi chúng ta “ca ngợi những vị danh nhân, cũng là cha ông của chúng ta qua các thế hệ” (Hc 44,1). Các ngài không chỉ để lại cho chúng ta một gia tài vật chất, mà quan trọng hơn, đó là một gia sản tinh thần quý báu: lòng đạo đức, đức tin vững vàng và những bài học làm người. Chúng ta nhìn lại đời sống của tổ tiên mình, những con người đã từng vất vả mưu sinh, đã kiên trung giữ vững đức tin giữa biết bao thử thách, để rồi nhờ sự trung thành của các ngài mà đức tin ấy được truyền lại cho con cháu đến hôm nay. Chúng ta có thể tự hào về các bậc tiền nhân của mình, vì chính họ đã làm nên nền móng cho đời sống đức tin của chúng ta hôm nay.

Thánh Phaolô trong thư gửi tín hữu Êphêsô cũng nhắc nhở: “Hãy tôn kính cha mẹ, để ngươi được hạnh phúc và hưởng thọ trên mặt đất này” (Ep 6,2-3). Lời dạy ấy không chỉ là một lời khuyên luân lý, mà còn là một lệnh truyền từ Thiên Chúa. Người biết hiếu thảo với cha mẹ thì cũng sẽ biết sống đẹp lòng Chúa. Người biết kính trọng tổ tiên thì cũng sẽ biết sống sao cho xứng đáng với công ơn sinh thành. Không có lòng hiếu thảo, con người dễ trở nên vô tâm, quên đi nguồn cội, đánh mất bản sắc và ý nghĩa cuộc đời.

Thế nhưng, lòng hiếu thảo không chỉ dừng lại ở những nghi thức tưởng niệm hay những lời cầu nguyện. Điều quan trọng hơn cả là chúng ta phải sống sao để làm rạng danh tổ tiên, làm sáng danh Thiên Chúa. Khi còn sống, ông bà cha mẹ đã hy sinh cả cuộc đời vì con cháu, đã dạy dỗ chúng ta biết sống ngay lành, biết kính sợ Thiên Chúa. Vậy thì cách tốt nhất để đền đáp công ơn ấy không gì khác hơn là sống đúng với những điều các ngài đã truyền dạy, sống một cuộc đời lương thiện, yêu thương và trung thành với đức tin.

Trong Tin Mừng theo thánh Mátthêu, Chúa Giêsu nhắc nhở người Pharisêu về điều răn quan trọng: “Ngươi hãy thờ cha kính mẹ” (Mt 15,4). Đối với Thiên Chúa, lòng hiếu thảo không chỉ là một tình cảm tự nhiên, mà còn là một điều răn phải tuân giữ. Khi chúng ta biết yêu mến, kính trọng và chăm sóc cha mẹ lúc các ngài còn sống, biết cầu nguyện và dâng lễ cho các ngài khi họ đã qua đời, thì đó chính là cách chúng ta thực hành giới răn Chúa truyền.

Hôm nay, trong Thánh Lễ đầu xuân, mỗi người chúng ta hãy dành một chút thời gian để nghĩ về ông bà, cha mẹ mình. Nếu họ còn sống, chúng ta đã làm gì để bày tỏ lòng hiếu thảo? Nếu họ đã khuất, chúng ta có dành đủ lời cầu nguyện cho họ chưa? Nhiều khi trong cuộc sống, vì lo toan bộn bề, chúng ta dễ dàng quên đi những người thân yêu bên cạnh, dễ cáu gắt, giận hờn, nhưng đến khi họ không còn nữa, chúng ta mới tiếc nuối, hối hận vì những điều chưa kịp làm. Vậy thì, ngay từ hôm nay, ngay trong giây phút này, hãy trân trọng, yêu thương, và quan tâm đến cha mẹ, ông bà mình khi còn có thể.

Chúng ta cũng hãy nhớ đến những người cha, người mẹ nghèo khổ, những cụ già neo đơn, những bậc sinh thành đang đau yếu, bệnh tật mà không có con cháu bên cạnh. Xin Chúa ban cho họ sự nâng đỡ, ban cho những người con biết quay về với trách nhiệm làm con, để không ai bị bỏ rơi trong những năm tháng cuối đời.

Hôm nay là ngày Tết, ngày sum họp gia đình, ngày chúng ta trở về với cội nguồn. Nhưng trên tất cả, đây cũng là ngày nhắc nhở chúng ta về bổn phận làm con, nhắc nhở chúng ta biết sống sao cho xứng đáng với công ơn sinh thành. Chúng ta dâng lên Chúa lời cầu nguyện cho tổ tiên, ông bà cha mẹ chúng ta, xin Chúa thương đón nhận những linh hồn đã qua đời, và xin Chúa chúc lành cho những bậc sinh thành còn đang hiện diện, để họ được sống trong bình an và hạnh phúc.

Lạy Chúa là Cha nhân từ, trong những ngày đầu năm mới, chúng con xin phó dâng ông bà tổ tiên trong bàn tay yêu thương của Chúa. Xin giúp chúng con luôn biết sống hiếu thảo, biết tôn kính những bậc sinh thành, và biết truyền lại đức tin cho thế hệ mai sau. Xin cho mỗi gia đình trở thành mái ấm yêu thương, nơi mọi người được nâng đỡ và lớn lên trong ơn nghĩa của Ngài.

Lạy Chúa, xin giúp chúng con luôn biết nhớ đến nguồn cội, biết sống đẹp lòng Chúa và làm sáng danh Ngài qua đời sống yêu thương và hiếu thảo của chúng con. Amen.

Lm. Anmai, CSsR