Chết đói, án tử hình thông dụng, phụ nữ bị đàn áp, con người rất ít... tắm, hay bạo lực khắp nơi- là những tưởng tượng thường thấy về thời Trung cổ. Thực tế thời Trung cổ có hẳn như thế?
1. Án tử hình rất thông dụng vào thời đó

Nhiều người không biết rằng hệ thống hành pháp xuất hiện từ thời Trung Cổ và các phiên xử án đều rất công bằng. Án tử hình được coi là án nghiêm trọng và chỉ được áp dụng cho các tội trạng như giết người, phản quốc và cố ý gây hỏa hoạn. Những vụ xử tử nơi công cộng không giống những gì diễn ra trong các bộ phim – nó chỉ được áp dụng cho những người giàu, và thường không diễn ra ở nơi đông người. Phương pháp hành hình thông dụng là treo cổ, trong khi đó hình thức hỏa thiêu cực kì hiếm và thường chỉ được sử dung sau khi tên tội phạm đã bị treo cổ chết trước đó.

2. Kinh thánh bị khóa kín để người dân không được biết nội dung thực bên trong

Vào thời Trung Cổ, tất cả các cuốn sách đều phải chép tay. Đây là công việc tốn rất nhiều công sức và thời gian, thường là trong nhiều tháng trời với những cuốn sách lớn như Kinh thánh. Công việc này được giao cho các tu sĩ tiến hành. Những cuốn Kinh thánh quý giá được cha xứ cất giữ cẩn thận tại nhà thờ và họ cũng là người đọc các bài giảng cho dân chúng nghe hàng ngày vì thời đó rất ít người biết đọc. Và đó cũng là nguyên nhân khiến nhiều người lầm tưởng Kinh thánh bị khóa kín, không được công khai với người dân.

3. Rất nhiều người chết vì đói

Đây hoàn toàn là một sai lầm. Nông dân thời đó có khẩu phần cháo và bánh mì tươi hàng ngày cùng với bia để uống. Thêm vào đó, mỗi ngày họ sẽ có thêm một vài loại thịt , pho mát cùng với rau và hoa quả tươi được nuôi trồng trong khu vực. Gia cầm như gà, vịt, chim bồ câu và ngỗng cũng thường xuất hiện trên bàn ăn của những người nông dân. Về cơ bản, khẩu phần ăn hàng ngày của họ là tương đối ngon và đầy đủ chất dinh dưỡng.

4. Người dân thời đó không tắm, và họ rất bốc mùi

Đây là một hiểu lầm tai hại và được nhiều người tin tới mức làm xuất hiện nhiều hiểu lầm khác, như việc người dân thời đó thường làm đám cưới vào tháng 5 hoặc 6 vì đó là lần duy nhất họ tắm trong năm… Sự thật là vào thời Trung Cổ, hầu hết các thị trấn đều có nhà tắm công cộng. Sự sạch sẽ và vệ sinh được đánh giá rất cao, tới mức mà việc tắm rửa được lồng ghép vào nhiều nghi lễ thời đó. Một số người tắm hàng ngày, những người khác thì ít hơn, nhưng hầu hết tất cả đều rất ý thức được việc vệ sinh cá nhân. Ngoài ra, họ còn sử dụng cả nước nóng vào việc tắm rửa. Người Pháp đã đúc kết ra một câu nói bằng tiếng Latinh như sau: “Venari, ludere, lavari, bibere; Hoc est vivere!”, có nghĩa là “Đi săn, chơi bời, tắm rửa, uống rượu, như vậy mới là sống!”

5. Người nông dân có cuộc sống cực nhọc và nhàm chán

Thực tế là nông dân thời Trung cổ làm việc rất vất vả. Nhưng họ cũng thường xuyên có các lễ hội (cả truyền thống và tôn giáo), trong đó bao gồm cả những hoạt động như nhảy múa, vui chơi giải trí và các giải thi đấu. Rất nhiều trò chơi thời đó vẫn còn tồn tại cho tới ngày nay như đánh cờ, chơi xí ngầu và rất nhiều trò chơi khác. Dù chúng có vẻ kém thu hút so với những trò chơi ngày nay nhưng đó vẫn là dịp để người dân thời đó giải trí và nghỉ ngơi.

6. Thời Trung cổ bạo lực xuất hiện ở khắp nơi

Dù thời Trung cổ cũng có các hành động bạo lực giết chóc như mọi thời khác, chúng không thể so sánh với những gì xảy ra ở thời hiện đại. Hầu hết mọi người thời đó đều sống yên binh suốt đời và hầu như không gặp những cảnh bạo lực. Tòa án dị giáo cũng không phải nơi tắm máu người dân như những gì mà các bộ phim và sách miêu tả, và các nhà sử học hiện đại cũng đã công nhận điều này. Nghiên cứu sử học đã chứng minh chỉ có khoảng 826 vụ hành hình (tối đa) được ghi nhận trong quãng thời gian 160 năm, trong tổng số 45 nghìn phiên tòa. Vào thời đó những vấn đề như diệt chủng hay giết người hàng loạt hầu như không được biết đến.

7. Phụ nữ bị đàn áp vào thời Trung cổ

Vào những năm 1960 và 1970, ý tưởng về việc phụ nữ bị đàn áp dưới thời Trung Cổ bắt đầu nở rộ. Tuy nhiên, chúng ta chỉ cần nghĩ đến một vài hình tượng phụ nữ nổi bật thời đó để thấy rằng điều này hoàn toàn không chính xác. Ví dụ như thánh Joan of Arc là một phụ nữ trẻ nắm toàn quyền chỉ huy quân đội Pháp. Sự sụp đổ của bà là do chính trị và điều đó vẫn sẽ xảy ra không liên quan gì đến sự phân biệt nam nữ. Hay như Hildegard von Bingen – nữ bác học luôn nhận được sự kính trọng từ các vị vua, giáo hoàng và các vị lãnh chúa. Dù rằng phụ nữ không có chỗ đứng trong Giáo hội nhưng họ chắc chắn có quyền lực ở những nơi khác. Ngoài ra, luật của các hiệp sĩ yêu cầu phụ nữ phải được đối xử một cách trang trọng nhất.

8. Hầu hết mọi người tin rằng Trái đất phẳng

Quan điểm trên là không chuẩn xác bởi thậm chí người dân thời đó còn không tin rằng Trái đất là trung tâm vũ trụ. Nhà thiên văn học Nicolaus Copernicus (1473-1543) đã chứng minh lý thuyết hệ nhật tâm mà không hề bị trừng phạt, rất lâu trước khi Galileo Galilei (1564-1642) bị kết tội dị giáo do tuyên bố như vậy. Hai nhà sử học hiện đại vừa công bố một cuốn sách, trong đó họ cho biết: “Rất hiếm có một học giả nào thời Trung cổ không công nhận việc Trái đất tròn và họ thậm chí còn tính được chu vi của nó.”

9. Người dân thời Trung cổ rất thô lỗ và ngu dốt

Nhờ vào các bộ phim của Hollywood mà rất nhiều người tin rằng thời Trung cổ chỉ toàn những con người mộ đạo và dốt nát. Nhưng thực tế, các nhà sử học hàng đầu đã bác bỏ sự hiểm lầm này. Khoa học và triết học thời đó rất phát triển, một phần nhờ việc các trường đại học xuất hiện ở khắp châu Âu. Ngoài ra, thời Trung cổ cũng cho ra đời những tác phẩm vĩ đại nhất trong các lĩnh vực như nghệ thuật, âm nhạc và văn học. Dược phẩm thời đó vẫn còn sơ khai, nhưng nó đã có nền tảng và luôn đón nhận những ý tưởng mới, nhờ đó chúng ta mới có những phương thuốc hiện đại ngày nay.

(Phan Hạnh tổng hợp, Dantri 11-06-2013)