- Bế mạc Tuần Tĩnh Tâm Linh Mục GP.BMT -2024
- Suy Niệm Lời Chúa Thứ Bảy Tuần 32 Mùa Thường Niên
- Phải kiên nhẫn cầu xin
- Đừng trì hoãn yêu thương bản thân
- Được đem đi
- Chúa Nhật 33 Thường Niên, Năm B
- Hạnh phúc là trân trọng những gì bạn có
- Tuần Tĩnh Tâm Linh Mục GP. BMT 2024 -Phần 2
- Suy Niệm Lời Chúa Thứ Sáu Tuần 24 Mùa Thường Niên
- Thứ sáu tuần 32 thường niên
an nghỉ trong Chúa
Chúc Mừng Lễ Thành Hôn
Cử hành Thánh Thể
Giáo Xứ
Giáo xứ Thổ Hoàng
Hoàng Công Nga
Huệ Minh
hình ảnh
Hồng Bính
Lm Antôn Nguyễn Cao Siêu, SJ
Lm Fx Nguyễn Thanh
Lm Jos Tạ Duy Tuyền
Lịch Phụng vụ, Thổ Hoàng
Lời Chúa
Năm A
Năm B
Năm C
Năm chẵn
Năm lẻ
suy niệm lời Chúa
Suy Niệm Lời Chúa Chúa
Suy Niệm Tin Mừng
thánh lễ
Thơ Hạnh Các Thánh
Thơ Tin Mừng
Thổ Hoàng
Tông Đồ Cầu Nguyện
Tạ Duy Tuyền
Đa minh Thiên Sa
Đức Thánh Cha
Thứ sáu, 08 Tháng 1 2016 08:03
Ý nghĩa của bài hát "Bắc kim thang" không phải ai cũng biết
Posted by Ban Biên Tập
Â
Ý nghĩa của bài hát "Bắc kim thang" không phải ai cũng biết
“Bắc Kim Thang” là bài hát quá đỗi quen thuộc với mỗi người dân Việt Nam từ thuở ấu thơ nhưng ý nghĩa và nguồn gốc của những ca từ này không phải ai cũng biết.
Một con số thống kê cho thấy rằng có trên 90% số người thuộc bài hát này lại không thể hiểu hết ý nghĩa của nó. Tôi tin chắc rằng sẽ có nhiều bạn cảm thấy bối rối khi được con em của mình hỏi về nội dung ý nghĩa bài hát này. Bài viết này hy vọng sẽ giúp các bạn giải quyết những điểu còn thắc mắc đó.
Câu chuyện cổ tích về tình bạn
Bài hát “Bắc Kim Thang” thực chất được viết nên từ một câu chuyện cổ tích về tình bạn được người dân kể lại như sau:
“Ngày xửa ngày xưa, ở một làng quê nọ, có hai người bạn làm nghề buôn bán cùng nhau. Một người đi soi đèn bắt ếch về đêm, còn anh kia thì chuyên đi bán dầu thắp đèn vào rạng sáng. Họ sống trên một cù lao nhỏ ven sông, tách biệt với làng xóm, muốn đi vào chợ làng phải đi ngang một cây cầu khỉ vắt vẻo. Do hoàn cảnh đơn chiếc, nên hai anh trở thành đôi bạn thân thiết với nhau.
Một này nọ, vì mẹ già của anh bán ếch bệnh mà không có tiền chạy chữa nên qua đời, anh bán dầu liền bỏ tiền ra giúp đỡ ma chay mà không hề tính toán. Thấy được tình cảm của người bạn thân mà anh bắt ếch càng quý trọng tình bạn giữa hai người. Một đêm nọ, trong lúc đi làm anh bắt ếch nghe tiếng kêu thảm thiết phát ra từ một cái bẫy trên đồng. Tính tò mò, anh lại mở ra coi thì phát hiện ra hai con chim le le và bìm bịp nằm giẫy giụa trong bẫy, do chúng giành ăn với nhau nên đã bất cẩn rơi vào bẫy của con người.
Hai con chim ra sức năn nỉ anh bắt ếch mở bẫy tha cho mình, rồi hứa sẽ đền ơn báo đáp. Vốn là người có tính nhân từ, anh bắt ếch cũng xuôi lòng rồi giải thoát cho chúng. Vài ngày sau, hai con chim cùng bay đến nhà anh bắt ếch để cảnh báo cho anh biết tai ương sắp đến. Chúng nghe được hai con ma da ở sông bàn với nhau rằng sẽ kéo chân anh bán dầu và anh bắt ếch, cho hai anh chết, thế mạng cho chúng để chúng được đầu thai. Vì hai con ma này chết đã lâu, nếu trong 7 ngày không bắt được người thay thế sẽ bị hồn phách tứ tán, không được đầu thai nữa. Thêm vào đó, ma da cũng chỉ có thể bắt hai anh khi trời vừa rạng sáng, lúc anh bán dầu ra chợ và lúc anh bắt ếch về nhà, bởi vì khi mặt trời lên thì chúng không còn ma phép.
Biết chuyện, anh bắt ếch đem hết cớ sự kể cho anh cho bán dầu nghe, khuyên anh nên ở nhà, nghỉ bán một tuần lễ, nhưng anh bán dầu lại không tin, cho rằng đấy là mê tín vớ vẩn, trên đời không có ma, quỷ.
Biết không thể khuyên bạn nghe theo, anh bắt ếch tìm mọi cách để giữ bạn ở nhà. Ngày đầu anh viện cớ đến ngày cúng mẹ, gọi anh bán dầu qua nhà tiệc tùng ăn nhậu, chuốc cho anh say mèm đến mức sáng hôm sau không ra chợ bán được. Ngày kia lại lấy cớ sang nhà cảm ơn anh bán dầu đã giúp đỡ, lại bày tiệc ăn uống no say, trì hoãn việc đi ngang cây cầu kia.
Đến ngày cuối cùng của thời hạn 7 ngày ma da bắt hồn, do say xỉn nhiều ngày liền nên anh bắt ếch ngủ quên. Anh bán dầu sực tỉnh vào sáng sớm, nhận ra mình đã bỏ buôn bán mấy ngày liền bèn nhanh chóng quẩy hàng ra chợ. Do bước vội vàng qua cầu khỉ cheo leo, lại bị bọn ma da biến phép cho cầu trơn trượt nên sẩy chân rơi xuống nước mà chết. Anh bắt ếch vì tiếc thương bạn nhưng do còn sợ bọn ma da nên phải đợi hết một ngày sau mới dám vớt xác bạn lên mà làm ma chay.
Thấy ân nhân của mình đau lòng, le le và bìm bịp cũng bay đến, cất tiếng kêu thảm thiết như tiếng kèn trống đám ma để tiễn biệt một người chết oan.”
Cắt nghĩa từng câu chữ
Khi đọc hết truyện cổ tích này thì có lẽ mọi người đều đã sáng tỏ vì sao trong bài đồng dao “Bắc Kim Thang” lại có 4 câu cuối là:
“Chú bán dầu, qua cầu mà té”
Chú bán ếch, ở lại làm chi.
Con le le đánh trống thổi kèn,
Con bìm bịp thổi tò tí te tò te.
Thực chất đó là cách để dân gian dùng để diễn tả lại câu chuyện cổ tích đề cao tình bạn và tính chất cứu vật vật trả ơn của người xưa.
Vậy vấn đề còn lại mà chúng ta muốn biết đó là ý nghĩa của hai câu đồng dao đầu tiên là gì?
Bắc kim thang, cà lang bí rợ
Cột qua kèo, là kèo qua cột.
Ở câu đầu tiên, “cà, lang, bí rợ” là để chỉ cho 3 loại củ, quả có cùng một đặc tính là thuộc họ dây leo, trái cà, khoai lang và bí rợ. Đặc biệt với từ bí rợ, là một từ thuần chất của miền Nam, cũng đã nói lên xuất xứ của bài đồng dao này là từ miền Tây Nam bộ.
Nói đến “bắc kim thang” thì phải hiểu hơi “hàn lâm” một chút, là từ kim thang ở đây hiểu cho đúng phải là cái thang hình chữ KIM -金- tức là hình tam giác cân. Từ “kim tự tháp” cũng là bắt nguồn từ chữ “kim” này mà có, do chỉ hình dạng cái tháp của người Ai Cập cổ là hình tam giác cân.
Còn cái “kim thang” của con nít ngày xưa là do người lớn dùng hai thanh tre dài, bắt chéo vào nhau tạo thành một hình tam giác cân rồi cắm trên mặt đất, cách vài mét lại đặt một cái như vậy, tạo thành một hàng dài. Bản thân của cái kim thang này trở thành một cái cột (do không có cây cột dựng đứng giữa nên hai thanh tre chéo vào trở thành cột luôn). Những cái kim thang được nối vào nhau bởi cái “vì kèo” là những thanh tre chạy dọc theo giàn, cứ như thế tạo thành một giàn cốt là để cho cà, lang, bí rợ leo lên mà sinh sôi, phát triển.
Vậy “cột qua kèo, kèo qua cột” là chỉ mối quan hệ gắn bó vào nhau của hai vật thể. Cả câu “bắc kim thang, cà lang bí rợ, cột qua kèo, là kèo qua cột” cốt để miêu tả mối quan hệ keo sơn, quấn quít, gắn bó vào nhau của anh bán dầu và anh bán ếch ở bốn câu sau.
Cả bài đồng dao này được viết lại dựa trên câu chuyện cổ tích trên, nên cách lý giải cũng vì thế mà nên hiểu cho đúng. Tuy nhiên trải qua thời gian dài, người lớn không còn kiên nhẫn để giải thích cho con trẻ hiểu về truyện cổ tích kia, thế nên bài đồng dao “bắc kim thang” cứ thế mà lưu truyền, gây ra sự hoang mang, khó hiểu cho người nghe.
Có người nói thật sự không có câu chuyện nào đằng sau bài hát này cả, thế nhưng tôi thấy câu chuyện này phần nào cũng giải thích rất sát. Nếu mọi người thấy cách lý giải này là hợp lý thì nhớ đặng mà con cháu có hỏi, thì ta biết trả lời rằng vì sao trẻ con hay hát:
Bắc kim thang, cà lang bí rợ,
Cột qua kèo, là kèo qua cột…
Published inVăn
Tagged under