Đức Maria đánh dấu một khởi đầu mới, chính Mẹ là một khởi đầu mới, bởi vì trong câu chuyện của mình, Mẹ không còn là người đóng vai trò chính trong sự sinh thành, mà là chính Thiên Chúa”: Đức Thánh Cha Phanxicô nói điều này trong buổi tiếp kiến chung sáng thứ Tư ngày 18 tháng 12, tại Hội trường Phaolô VI.
Dưới đây là bài suy niệm của ngài.
Anh chị em thân mến!
Hôm nay chúng ta bắt đầu chu kỳ giáo lý mới sẽ diễn ra trong suốt Năm Thánh. Chủ đề là “Chúa Giêsu Kitô là niềm hy vọng của chúng ta”. Thực vậy, chính Người là đích điểm cuộc lữ hành của chúng ta, và chính Người là đường lối để chúng ta đi theo.
Phần đầu tiên đề cập đến thời thơ ấu của Chúa Giêsu, được Thánh sử Mátthêu và Luca thuật lại cho chúng ta (x Mt 1–2; Lc 1–2). Các Tin Mừng Thời Thơ ấu kể về việc Chúa Giêsu được thụ thai trinh nguyên và việc Người sinh ra từ cung lòng Đức Maria; chúng nhắc lại những lời tiên tri về Đấng Mêsia đã được ứng nghiệm nơi Ngài và nói về tư cách làm cha hợp pháp của Thánh Giuse, người đã đưa Con Thiên Chúa vào “cây gia đình” của triều đại Đavít. Chúa Giêsu được giới thiệu như một trẻ sơ sinh, một trẻ thơ và một thiếu niên, vâng phục cha mẹ mình và đồng thời ý thức rằng mình hoàn toàn tận hiến cho Chúa Cha và Vương quốc của Ngài. Sự khác biệt giữa hai Thánh sử là trong khi Luca kể lại các sự kiện dưới góc nhìn của Đức Maria, thì Mátthêu lại kể lại dưới góc nhìn của Thánh Giuse, nhấn mạnh vào mối quan hệ cha con đặc biệt của ngài.
Thánh Mátthêu mở đầu Tin Mừng của mình và toàn bộ sách Tân Ước bằng “Đây là gia phả Đức Giêsu Kitô, con cháu vua Đavít, con cháu tổ phụ Ápraham” (Mt 1,1). Đây là danh sách những cái tên đã có trong Kinh thánh Do Thái, để chỉ ra sự thật về lịch sử và sự thật của đời sống con người. Thực ra, “phả hệ của Chúa được tạo thành từ lịch sử có thật, trong đó có một số cái tên ít nhiều có vấn đề và nhấn mạnh đến tội lỗi của Vua Đavít (xem Mt 1,6). Tuy nhiên, mọi sự đều kết thúc và phát triển trong Đức Maria và trong Chúa Kitô (x Mt 1:16)” ( Thư về việc đổi mới việc nghiên cứu lịch sử Giáo hội, ngày 21 tháng 11 năm 2024). Nó còn hiển thị sự thật về cuộc sống con người, trải qua từ thế hệ này sang thế hệ khác, mang lại ba điều: một cái tên chứa đựng căn tính và sứ mệnh duy nhất; thuộc về một gia đình và một dân tộc; và cuối cùng là sự gắn bó đức tin vào Chúa của Israel.
Gia phả là một thể loại văn học, tức là một hình thức thích hợp để truyền tải một thông điệp rất quan trọng: không ai tự tạo ra sự sống cho mình nhưng nhận nó như một món quà từ người khác; trong trường hợp này, đó là dân tộc được tuyển chọn và những người thừa hưởng kho tàng đức tin của cha ông, khi truyền lại sự sống cho con cái, họ cũng trao cho chúng đức tin vào Thiên Chúa.
Tuy nhiên, không giống như các gia phả của Cựu Ước chỉ xuất hiện tên nam giới, vì ở Israel người cha đặt tên cho con trai, trong danh sách của Matthêu, trong số tổ tiên của Chúa Giêsu, cũng xuất hiện các phụ nữ. Chúng ta tìm thấy năm người trong số họ: Tamar, con dâu của Giuđa, khi trở thành góa phụ, giả làm gái điếm để đảm bảo hậu duệ cho chồng mình (x St 38); Rachab, cô gái điếm ở Giêricô, đã cho phép các thám tử Do Thái vào đất hứa và chinh phục nó (x Gs 2); Ruth, người Moab, trong cuốn sách mang tên mình, luôn chung thủy với mẹ chồng, chăm sóc bà và trở thành bà cố của Vua Đavít; Bátsêba, người mà Đavít đã phạm tội ngoại tình và sau khi chồng bà bị giết, đã sinh ra Salômôn (x 2 Sm 11 ); và cuối cùng là Maria người Nazareth, vợ của Thánh Giuse, thuộc dòng dõi Đavít: từ bà mà Đấng Mêsia, Chúa Giêsu, đã được sinh ra.
Bốn người phụ nữ đầu tiên có điểm chung không phải vì họ là tội nhân như người ta thường nói, mà đối với dân tộc Israel thì họ là người ngoại quốc. Điều mà Mátthêu nêu ra, như Đức Bênêđíctô XVI đã viết, “qua họ, thế giới của dân ngoại bước vào gia phả của Chúa Giêsu - sứ mạng của Ngài đối với người Do Thái và người ngoại trở nên rõ ràng hơn” (Cuộc đời thơ ấu của Chúa Giêsu, Milan- Vatican city 2012, 15).
Trong khi bốn người phụ nữ trước đó được nhắc đến bên cạnh người đàn ông được họ sinh ra hoặc người đã sinh ra người đó, thì ngược lại Đức Maria có tầm quan trọng đặc biệt: Maria đánh dấu một sự khởi đầu mới, bản thân Maira là một khởi đầu mới, bởi vì trong câu chuyện của mình, Maria không còn là người đóng vai trò chính trong việc sinh thành, mà chính là Thiên Chúa. Điều này có thể được thấy rõ ràng từ động từ “được sinh ra”: “Giacóp sinh Giuse, chồng của bà Maria, bà là mẹ Đức Giêsu cũng gọi là Đấng Kitô” (Mt 1,16). Chúa Giêsu là con vua Đavít, được Thánh Giuse đưa vào dòng dõi này và trở thành Đấng Mêsia của dân Israel, nhưng Người cũng là con cháu của Ápraham và của những phụ nữ ngoại bang, do đó, được định sẵn là “Ánh sáng cho dân ngoại ” (x Lc 2, 32) và là “Đấng Cứu Thế ” ( Ga 4,42).
Con Thiên Chúa, được thánh hiến cho Chúa Cha với sứ mệnh mạc khải dung mạo của Cha (x. Ga 1,18; Ga 14,9), bước vào thế gian như mọi con cái loài người, đến nỗi ở Nazaréth Người được gọi là “con của ông Giuse” (Ga 6,42) hay “con bác thợ mộc” (Mt 13,55). Thiên Chúa thật và con người thật.
Anh chị thân mến, hãy khơi dậy trong chúng ta lòng biết ơn đối với tổ tiên của mình. Và trên hết, chúng ta hãy tạ ơn Thiên Chúa, Đấng mà qua Mẹ Giáo Hội, đã sinh ra chúng ta cho sự sống đời đời, sự sống của Chúa Giêsu, niềm hy vọng của chúng ta.
G. Võ Tá Hoàng