Ngày 25/8: Thánh Lu-i (1214-1270)

1. Ghi nhận lịch sử – phụng vụ

Thánh Louis IX, nạn nhân trận dịch hạch ở cửa thành Tunis ngày 25 tháng 8 năm 1270 trong cuộc thập tự chinh thứ tám. Ngay khi mới qua đời đã được tôn kính như một vị thánh và được Đức giáo hoàng Boniface VIII phong thánh năm 1297. Thánh nhân sống trong thời kỳ nước Pháp có được sự rực rỡ về trí tuệ, nghệ thuật và đạo đức, nhờ công của thánh Thomas Aquinô, Albertô Cả, Bônaventura, Roger Bacon và Siger de Brabant. Là con vua Louis VIII và hoàng hậu Blanche, thánh Louis sinh ở Poisy gần Paris, và rửa tội tại đây. Bởi thế Ngài thích ký tên là “Louis người Poisy”. Mười hai tuổi, lên ngôi vua, dưới quyền nhiếp chính của mẹ; năm 1234, nhà vua cưới Marguerite de Provence và có mười một người con. Sau khi chiến thắng Henri III và các chư hầu phản loạn, nhà vua lo bảo vệ vững chắc và cai trị vương quốc của mình. Sau một trận bạo bệnh rồi qua khỏi, phó thác cho mẹ nhiếp chính, vua khởi xướng cuộc thập tự chinh VII (1248-1254), tiếp sau khi Gérusalem thất thủ (1244) và quân đội người Francs bị quốc vương hồi giáo nước Ai cập đánh tan. Chiến thắng tại Damette nhưng thua ở Mansourah (Ai Cập) năm 1250, nhà vua bị bắt làm tù binh và chỉ được giải thoát với một số tiền chuộc khổng lồ. Tiếp theo vua sống ở Syrie bốn năm, tăng cường cho các thành phố do thập tự quân chiếm giữ và chuộc lại được một số lớn tù binh. Được tin hoàng thái hậu qua đời (1252), nhà vua trở về Pháp và ở luôn tại Paris. Là người rất sùng đạo, vua cho xây Sainte-Chapelle để lưu giữ những gì còn lại từ gỗ cây Thánh giá và nhất là Mũ Gai nhà vua mua được của Baudoin II, hoàng đế Constantinople.

Với hy vọng cải đạo vua hồi giáo nước Tunisie, vua Louis IX mở một cuộc thập tự chính mới, đây là thập tự chính thứ tám (1280). Nhưng mới đổ bộ ở Carthage ít lâu cả đoàn quân tan rã bởi một trận dịch hạch, chính nhà vua cũng bị. Trong lều trại nhà binh, nằm trên một cái giường rải đầy tro, nhà vua tắt thở miệng vẫn đọc: “Lạy Chúa, con sẽ vào nhà Chúa và sẽ thờ lạy Chúa trong thánh điện Ngài” (Tv 5,8)

2. Sứ điệp và tính thời sự

Lời nguyện trong ngày nhắc lại công việc vua Louis nước Pháp đã thực hiện vì vinh quang trên trời. Trước hết mọi sự, nhà vua đã lo sao có được đức công chính. Ngài thường nói: “Ai có bổn phận người nấy”. Ngài căn dặn hoàng thái tử: “Cha cầu cho con biết làm cho dân nước mến thương, vì cha thực sự mong muốn thà có một người Xcốt-len đến cai trị đất nước một cách tử tế ngay lành còn hơn thấy con cai trị một cách tồi tàn”. Trong cuộc tranh chấp giữa hai nhà Anh – Pháp từ Philippe Auguste, Jean sans Terre, nhà vua đã chấm dứt sự bất hòa bằng hòa ước Paris. Cũng trong tinh thần đó, vua đã ký hiệp ước Corbeil năm 1258 với Jacques I xứ Aragon. Ngài cũng thường xuyên được các nhà quyền thế thời đó tham khảo ý kiến. Nhờ thế Ngài đã giải quyết được vấn đề kế vị ở Flandre (1246), góp ý với các hầu tước Anh quốc nổi loạn chống lại vua Henri III (1264). Vậy nên thời vua thánh Louis IX nền quân chủ có uy tín hơn bao giờ hết.

Thánh Louis cũng có công yểm trợ việc canh tân nền kinh tế đất nước, thành lập nhà thương, phát triển các hoạt động bác ái nhất là khuyến khích công bằng thông qua rất nhiều chỉ thị khôn ngoan. Các chỉ thị này nhằm chống lại tệ tham nhũng hủ hóa, ngăn cấm đặc biệt lối đấu gươm hai lưỡi để xét thắng bại, đĩ điếm và mạ lị. Những luật lệ đó và việc Ngài đích thân xét xử đã góp phần rất lớn trong việc đưa lại an bình, ổn định cho đất nước. Hơn thế nữa, với tinh thần của người đệ tử dòng ba Phan sinh, Ngài đặc biệt lo chăm sóc người nghèo, thậm chí đích thân phục vụ các bệnh nhân dịch hạch trong cuộc thập tự chinh thứ tám, đến nỗi người hồi giáo gọi Ngài là “quốc vương công chính”. Thánh nhân cũng là người khởi xướng hòa bình nên không muốn can thiệp vào cuộc tranh chấp giữa Tòa Thánh và vua Frédéric II. Là người luôn lo lắng cho công bằng, nhà vua giao phó cho các luật gia công việc xử án, kiểm tra việc quản trị tiền bạc, thực hành kế toán nghiêm minh. Đó là lý do ra đời của Quốc hội và Ngân khố.

Lời nguyện trong ngày cũng cầu xin Chúa ban cho ta biết làm việc cho nước Chúa trị đến bằng cách chu toàn bổn phận trần gian nhờ lời cầu khẩn và noi gương thánh Louis. Bản di chúc tinh thần của thánh nhân để lại cho thái tử Philippe Can Đảm, Phụng vụ bài đọc trưng dẫn, cho chúng ta thấy lòng nhân từ đã thành châm ngôn và đức công bình gương mẫu của vị quân vương này mà ảnh tượng Pháp thường trình bày như một gương mẫu của sức mạnh tâm hồn và lòng nhân từ: “Con phải tránh tất cả những gì mà con nghĩ sẽ làm mất lòng Người (Thiên Chúa), những gì thuộc quyền hạn con, đặc biệt phải có ý chí không bao giờ phạm một tội trọng nào vì bất kỳ lý do nào có thể xảy đến, và trước khi phạm một tội gì trọng có ý thức, hãy để người ta chặt tay chân con giết chết con bằng cái chết dữ dằn nhất”.

Thánh Louis trung thành việc đọc kinh thần vụ phù hợp với ngày tháng của dòng. Liêm chính và bác ái đến độ anh hùng, ngài để lại nhiều gương mẫu kiên nhẫn và khiêm nhường, được các nhà viết tiểu sử ghi chép. Bằng các đức tính nhân bản, đầy bản sắc Kitô giáo cách lạ lùng, ngài mãi là gương mẫu sống động cho người giáo dân thánh thiện.

Enzo Lodi