VATICAN - Trong buổi tiếp kiến Ngoại giao đoàn cạnh Toà Thánh sáng ngày 7-1-2013, ĐTC đã kiểm điểm tình hình thế giới, kêu gọi chấm dứt xung đột tại nhiều nước, bênh vực quyền sống của con người và chống phá thai.

Hiện diện tại buổi tiếp kiến trong Dinh Tông Toà có đại diện của 179 quốc gia có quan hệ trên cấp đại sứ cùng với đại diện của chính quyền Palestine, đến chúc mừng ngài nhân dịp đầu năm mới. Buổi tiếp kiến ngoại giao đoàn cũng là dịp để ĐTC kiểm điểm tình hình thế giới đồng thời bày tỏ lập trường của Toà Thánh đối với các vấn đề thời sự.

Sau lời chào mở đầu của vị Niên trưởng Ngoại giao đoàn cạnh Toà Thánh, là Ông Alejandro Lalladares Lanza, Đại sứ nước Honduras, Phó Niên trưởng là Đại sứ Jean-Claude Michel của Tiểu Vương quốc Monaco, đã nói đến những biến cố nổi bật trong năm 2012, những cuộc xung đột quốc tế, chiến tranh huynh đệ tương tàn ở Trung Đông và Phi châu, cuộc khủng hoảng kinh tế chưa từng có, các thiên tai, động đất, lụt lội, cuồng phong, làm cho hàng triệu người lâm cảnh nghèo đói và tuyệt vọng.

Diễn văn của Đức Thánh Cha

ĐTC lên tiếng chào thăm và gửi lời cầu chúc nồng nhiệt đến các vị Đại sứ, chính quyền và nhân dân các nước mà các vị đại diện. Ngài cũng nói đến mối quan tâm của Giáo hội Công giáo đối với mọi dân tộc, và nhắc đến lòng quí mến đối với Đức TGM Ambrose Madtha, người Ấn Độ, Sứ thần Toà Thánh tại Côte d'Ivoire, tử nạn lưu thông cách đây 1 tháng, cùng với người tài xế tháp tùng.

Căn cội những vấn đề của thế giới

Đức Thánh Cha nói:

Quý Ông Bà Đại sứ,

"Tin Mừng theo Thánh Luca kể lại rằng, trong đêm Giáng Sinh, những người chăn đoàn vật nghe tiếng ca đoàn thiên thần tôn vinh Thiên Chúa và khẩn cầu hoà bình cho nhân loại. Thánh sử Tin Mừng cũng nhấn mạnh liên hệ chặt chẽ giữa Thiên Chúa và ước muốn nồng nhiệt của con người thuộc mọi thời đại mong được biết chân lý, thực thi công lý và sống trong hòa bình (x. Gioan XXIII, Pacem in Terris: AAS 55 [1963], 257). Ngày nay, nhiều khi người ta bị thúc đẩy nghĩ rằng chân lý, công lý và hoà bình là những ảo tưởng và chúng loại trừ lẫn nhau. Biết chân lý dường như là điều không thể có được và những nỗ lực khẳng định chân lý dường như thường dẫn tới bạo lực. Đàng khác, theo một quan niệm đang thịnh hành ngày nay, sự dấn thân cho hoà bình chỉ hệ tại tìm kiếm một thoả hiệp bảo đảm sự sống chung giữa các dân tộc hoặc giữa các công dân trong một quốc gia. Trái lại, theo nhãn giới Kitô, có một liên hệ thâm sâu giữa sự tôn vinh Thiên Chúa và hoà bình của con người trên mặt đất, đến độ hoà bình không phải chỉ là kết quả của nỗ lực phàm nhân, nhưng còn được tham gia vào chính tình thương của Thiên Chúa. Và chính sự quên lãng Thiên Chúa, chứ không phải sự tôn vinh Thiên Chúa, là điều gây ra bạo lực. Thật vậy, khi người ta không còn tham chiếu một chân lý khách quan và siêu việt nữa, thì làm sao có thể thực hiện một cuộc đối thoại chân chính? Trong trường hợp đó, làm sao người ta có thể tránh cho bạo lực, công khai hoặc ngấm ngầm, khỏi trở thành một quy luật sau cùng cho các quan hệ của con người với nhau? Trong thực tế, nếu không có sự cởi mở siêu việt, thì con người dễ trở thành mồi cho chủ thuyết duy tương đối, và do đó, con người khó có thể hành động theo công lý và dấn thân cho hoà bình.

Ngoài những biểu hiện về sự quên lãng Thiên Chúa, người ta có thể kể thêm những biểu hiện do sự không biết đến tôn nhan đích thực của Thiên Chúa, sự kiện ấy là nguyên do gây ra trào lưu cuồng tín tai hại về tôn giáo, trào lưu này trong năm 2012 vừa qua cũng gây ra những nạn nhân tại một số nước, có đại diện ở đây. Như tôi đã nói, đó là một sự ngụy tạo tôn giáo; thực ra, tôn giáo nhắm hoà giải con người với Thiên Chúa, soi sáng và thanh tẩy lương tâm và cho thấy rõ mỗi người là hình ảnh của Đấng Tạo Hoá.

Vì thế, nếu sự tôn vinh Thiên Chúa và hoà bình trên trái đất có liên hệ mật thiết với nhau, thì hiển nhiên là hoà bình là hồng ân của Thiên Chúa đồng thời là trách vụ của con người, vì hoà bình đòi câu trả lời tự do và có ý thức của con người. Vì lý do đó, tôi đã muốn đặt tựa đề cho Sứ điệp thường niên về Ngày Hoà bình Thế giới là "Phúc cho những người xây dựng hoà bình". Các chính quyền dân sự và chính trị là những người đầu tiên có trọng trách hoạt động cho hoà bình. Họ là những người đầu tiên được mời gọi giải quyết nhiều cuộc xung đột tiếp tục làm cho nhân loại đẫm máu, bắt đầu từ Miền được ưu tiên trong kế hoạch của Thiên Chúa, tức là vùng Trung Đông."

Tình hình Siria và Trung Đông

"Trước tiên, tôi nghĩ đến Syria, bị sâu xé vì những cuộc thảm sát không ngừng và là nơi diễn ra những đau khổ kinh khủng cho các thường dân. Tôi lặp lại lời kêu gọi hãy hạ khí giới và thực thi một cuộc đối thoại xây dựng càng sớm càng tốt, hầu chấm dứt một cuộc chiến tranh trong đó sẽ không có người thắng, mà chỉ có kẻ bại; nếu kéo dài, nó chỉ để lại một cánh đồng hoang tàn. Thưa quý vị Đại sứ, xin cho phép tôi yêu cầu quý vị tiếp tục gây ý thức nơi chính quyền của quý vị, để cấp thiết cung cấp trợ giúp tối cần thiết hầu đương đầu với tình trạng trầm trọng về nhân đạo.

Tiếp đến, tôi đặc biệt quan tâm hướng nhìn về Thánh Địa. Sau khi Palestine được nhìn nhận như một Quốc gia Quan sát viên không thành viên của Liên Hợp Quốc, tôi lặp lại mong ước rằng, nhờ sự hỗ trợ của Cộng đồng quốc tế, người Israel và Palestine dấn thân sống chung hoà bình trong khuôn khổ hai quốc gia có chủ quyền, trong đó sự tôn trọng công lý và những khát vọng hợp pháp của hai dân tộc được bảo tồn và bảo đảm. Thành Jerusalem trở thành điều được biểu lộ qua danh xưng của thành này! Là thành hoà bình chứ không phải là thành chia rẽ; trở thành lời tiên tri về Vương quốc của Thiên Chúa chứ không phải là một sứ điệp về sự bất ổn và chống đối nhau!

Nghĩ đến dân tộc Irak yêu quý, tôi cầu chúc cho dân tộc này tiến bước trên con đường hòa giải, để đạt tới sự ổn định đang mong ước.

Tại Liban, nơi mà tôi đã gặp gỡ các thực tại cấu thành khác nhau hồi tháng 9 năm qua, ước gì các truyền thống tôn giáo đa diện được mọi người vun trồng như một sự phong phú đích thực cho đất nước, cũng như cho toàn vùng, và các tín hữu Kitô cống hiến một chứng tá hữu hiệu cho việc kiến tạo một tương lai hòa bình với tất cả mọi người thiện chí!"

Tình hình Phi châu

"Tại Bắc Phi cũng vậy, sự cộng tác của mọi thành phần xã hội là điều ưu tiên, và mỗi người phải được bảo đảm quyền công dân trọn vẹn, được tự do công khai tuyên xưng tôn giáo của mình và có thể góp phần vào công ích. Tôi cam đoan với mọi người dân Ai Cập sự gần gũi và lời cầu nguyện của tôi, trong thời kỳ đang có những cơ chế mới được thiết lập.

Hướng nhìn về Phi châu nam sa mạc Sahara, tôi khuyến kích những cố gắng kiến tạo hoà bình, nhất là tại những nơi đang có những vết thương chiến tranh mang mở toang và tại những vùng đang chịu những hậu quả trầm trọng về mặt nhân đạo. Tôi đặc biệt nghĩ đến Vùng Sừng của Phi châu cũng như miền đông Cộng hoà Dân chủ Congo, nơi mà bạo lực đang được khơi dậy, bó buộc nhiều người phải bỏ nhà cửa, gia đình và khuôn khổ cuộc sống của họ.

Đồng thời tôi không thể không nói đến những đe doạ khác đang xuất hiện ở chân trời. Theo những khoảng cách đều đặn, Nigeria là nơi diễn ra những cuộc khủng bố tạo nên các nạn nhân, nhất là nơi các tín hữu Kitô đang tụ hợp nhau để cầu nguyện, như thể oán ghét muốn biến các đền thờ cầu nguyện và an bình thành những trung tâm sợ hãi và chia rẽ. Tôi cảm thấy rất đau buồn khi hay tin, chính trong những ngày chúng ta mừng Lễ Giáng Sinh, các tín hữu Kitô đã bị sát hại một cách dã man. Nước Mali cũng bị bạo lực sâu xé và đang phải chịu một cuộc khủng hoảng sâu đậm về cơ chế và xã hội, cần phải khơi dậy sự quan tâm của cộng đồng quốc tế. Tại Cộng hoà Trung Phi, tôi mong ước rằng các cuộc thương thuyết đã được loan báo cho những ngày tới đây đưa tới sự ổn định và tránh cho dân chúng khỏi phải tái trải qua những kinh hoàng của nội chiến."

Bảo vệ phẩm giá con người

"Sự xây dựng hoà bình luôn tiến hành qua việc bảo vệ con người và những quyền cơ bản của con người. Nghĩa vụ này, tuy nó bị đe doạ những những thể thức và cường độ khác nhau, đang đặt câu hỏi cho mọi quốc gia và phải liên tục được soi sáng nhờ phẩm giá siêu việt của con người và những nguyên tắc được khi trong bản tính con người. Trong số những nguyên tắc ấy đứng hàng đầu có sự tôn trọng sự sống con người trong mọi giai đoạn. Về vấn đề này, tôi vui mừng vì một Nghị quyết của Nghị viện của Hội đồng Âu châu, hồi tháng giêng năm ngoái, đã yêu cầu cấm việc làm cho chết êm dịu, được hiểu như một sự cố tình giết một người đang ở trong tình trạng lệ thuộc, bằng hành động hoặc bằng sự bỏ sót.

Đồng thời, tôi đau buồn nhận thấy rằng tại nhiều nước khác nhau, cả những nước có truyền thống Kitô giáo, người ta vận động để du nhập hoặc nới rộng những luật bãi bỏ sự trừng phạt hoặc cho tự do phá thai. Phá thai trực tiếp - tức là nhắm phá thai như một mục tiêu hoặc như một phương tiện - là điều trái với luật luân lý một cách trầm trọng. Khi khẳng định như thế, Giáo hội Công giáo không thiếu sự cảm thông và từ ái, kể cả đối với bà mẹ. Đúng hơn, vấn đề ở đây là cảnh giác sao cho luật pháp không làm biến thái một cách bất công sự quân bình giữa quyền sống của người mẹ và quyền của đứa con được sinh ra, cả hai quyền đều thuộc về hai người một cách đồng đều. Trong lĩnh lực này, một điều cũng gây lo âu đó là phán quyết gần đây của Toà án Liên Mỹ châu về Nhân quyền, liên quan đến việc thụ thai trong ống nghiệm, định nghĩa lại một cách độc đoán về lúc thụ thai và làm suy yếu việc bảo vệ sự sống trước khi sinh ra."

Tây Phương mơ hồ về các quyền con người

"Đáng tiếc thay, tại Tây phương, người ta cũng thấy nhiều mơ hồ về ý nghĩa các quyền con người và nghĩa vụ đi kèm. Các quyền thường được lẫn lộn với những biểu thị thái quá về sự tự quyết của con người, con người tự tham chiếu mình, và không còn cởi mở đối với cuộc gặp gỡ với Thiên Chúa và với tha nhân; con người co cụm vào mình khi chỉ tìm cách thoả mãn những nhu cầu riêng của mình. Trái lại, để có đặc tính chân chính, sự bảo vệ các quyền con người phải cứu xét con người trong sự toàn diện theo chiều kích cá nhân và cộng đoàn.

Tiếp tục cuộc suy tư của chúng ta, cũng nên nhấn mạnh việc giáo dục cũng là một con đường ưu tiên khác để xây dựng hoà bình. Cuộc khủng hoảng kinh tế và tài chính hiện nay là điều dạy chúng ta về vấn đề ấy. Cuộc khủng hoảng xảy ra vì lợi lộc quá nhiều khi được tuyệt đối hoá, gây thiệt hại cho lao công, và người ta phiêu lưu vô độ trên những con đường kinh tế tài chính, thay vì trên những con đường kinh tế thực sự. Vì thế, cần tìm lại ý nghĩa của lao công và lợi tức tương ứng. Để đạt tới mục đích ấy, nên giáo dục chống lại những cám dỗ của lợi lộc riêng tư và ngắn hạn, để quy hướng nhiều hơn về công ích. Ngoài ra, cần cấp thiết huấn luyện các nhà lãnh đạo, những người sẽ điều khiển các tổ chức công cộng quốc gia và quốc tế trong tương lai (x. Sứ điệp Ngày Hoà bình Thế giới lần thứ 46, 8-12-2012, số 6). Liên hiệp Âu châu cũng cần những đại diện sáng suốt và có khả năng, để thực hiện những chọn lựa khó khăn, cần thiết để chấn chỉnh nền kinh tế của mình và đặt những nền tảng vững chắc cho sự phát triển của mình. Nếu đứng một mình, một số nước có lẽ sẽ tiến bước nhanh hơn, nhưng cùng nhau, tất cả chắc chắn sẽ đi xa hơn! Nếu chỉ số khác biệt giữa các hối xuất tài chính là một mối lo, thì những khác biệt trong sự tăng trưởng giữa nột số nhỏ ngày càng giàu thêm, và một đa số ngày càng nghèo thêm, sẽ gây ra hoang mang. Nói tắt một lời, vấn đề ở đây là không cam chịu "với tình trạng suy yếu (spread) về an sinh xã hội", trong lúc người ta chiến đấu về tài chính.

Đầu tư trong lĩnh vực giáo dục tại những nước đang trên đường phát triển ở Phi châu, Á châu và Mỹ châu Latinh có nghĩa là giúp các nước ấy khắc phục nghèo đói và bệnh tật, cũng như thực hiện những hệ thống luật pháp công bằng, tôn trọng phẩm giá con người. Điều chắc chắn là để thực thi công lý, những kiểu mẫu tốt về kinh tế vẫn chưa đủ, cho dù chúng cần thiết. Công lý chỉ được thực thi nếu có những người công chính! Vì thế, kiến tạo hoà bình có nghĩa là giáo dục cá nhân bài trừ tham nhũng, nạn phạm pháp, nạn sản xuất và buôn bán ma tuý, cũng như tránh những chia rẽ căng thẳng có nguy cơ làm cho xã hội kiệt lực, cản trở sự phát triển và sống chung hoà bình."

Bênh vực tự do tôn giáo

"Tiếp tục cuộc nói chuyện của chúng ta hôm nay, tôi muốn nói thêm rằng hòa bình xã hội cũng bị lâm nguy do một số vi phạm tự do tôn giáo. Đôi khi đây là sự gạt bỏ tôn giáo ra ngoài lề đời sống xã hội; trong một số trường hợp khác, đó là thái độ bất bao dung hoặc bạo hành chống lại con người, các biểu tượng xác định căn tính tôn giáo và các tổ chức tôn giáo. Cũng xảy ra tình trạng này là các tín hữu, đặc biệt là các Kitô hữu, bị cấm cản không được góp phần cho công ích qua các tổ chức giáo dục và từ thiện của họ. Để bảo vệ hữu hiệu việc thực thi tự do tôn giáo, điều thiết yếu là tôn trọng quyền phản kháng lương tâm. Biên cương này của tự do liên hệ tới những nguyên tắc rất quan trọng, có tính chất luân lý đạo đức và tôn giáo, được ăn rễ sâu nơi phẩm giá của chính con người. Những nguyên tắc ấy giống như "những bức tường nâng đỡ toàn thể xã hội muốn thực sự có tính chất tự do và dân chủ". Vì thế, cấm sự phản kháng lương tâm về mặt các nhân và tổ chức, nhân danh tự do và sự đa nguyên, sẽ mở đường cho những cánh cửa bất bao dung và cưỡng bách mọi người phải đồng đều nhau.

Ngoài ra, trong một thế giới có những giới hạn ngày càng mở rộng hơn, xây dựng hoà bình bằng đối thoại không phải là một chọn lựa, nhưng là điều cần thiết! Trong viễn tượng ấy, Tuyên ngôn chung giữa vị Chủ tịch HĐGM Ba Lan và Đức Thượng phụ Mascơva, được ký kết hồi tháng 8-2012, là một dấu chỉ mãnh mẽ do các tín hữu nêu ra để tạo điều kiện dễ dàng cho những quan hệ giữa dân tộc Nga và dân tộc Ba Lan. Tôi cũng muốn nhắc đến hiệp định hoà bình mới ký kết tại Philippines và nhấn mạnh vai trò của đối thoại giữa các tôn giáo để có sự sống chung hoà bình trong vùng Mindanao.

Và ĐTC kết luận:

Quý vị Đại sứ,

"Vào cuối Thông điệp Hoà bình trên Thế giới, sẽ được mừng kỷ niệm 50 năm trong năm nay, Vị tiền nhiệm của tôi, Đức Chân phước Gioan XXIII, đã nhắc lại rằng hoà bình chỉ là "một danh từ trống rỗng ý nghĩa" nếu nó không được lòng bác ái linh hoạt và kiện toàn (AAS 55 [1963], 303). Như thế, lòng bác ái ở trọng tâm hoạt động ngoại giao của Toà Thánh, và trước tiên ở trọng tâm mối quân tâm của người kế vị Thánh Phêrô và của toàn thể Giáo hội Công giáo. Đức bác ái không thay thế cho công lý bị phủ nhận, nhưng đàng khác, công lý không thay thế cho đức bác ái bị phủ nhận. Giáo Hội thực hành hằng ngày đức bác ái trong các tổ chức từ thiện, với những nhà thương và bệnh xá, cũng như các tổ chức giáo dục, trong đó có các viện cô nhi, trường học, học viện, đại học cũng như qua sự trợ giúp dành cho dân chúng gặp khó khăn, nhất là trong và sau các cuộc xung đột. Nhân danh bác ái, Giáo Hội muốn gần gũi tất cả những người đau khổ vì thiên tai. Tôi nghĩ đến các nạn nhân bị lụt tại Đông Nam, và cuồng phong xảy ra ở bờ biển phía đông của Hoa Kỳ. Tôi cũng nghĩ đến những người bị động đất dữ dội tàn phá một số miền ở bắc Italia. Như quý vị biết, tôi đã muốn đích thân đến những nơi ấy và tôi đã có thể nhận thấy ước muốn nồng nhiệt của dân chúng mong tái thiết những gì đã bị phá huỷ. Trong thời điểm này của lịch sử Italia, tôi cầu mong rằng kinh thần kiên trì và sự dấn thân chung linh hoạt toàn thể quốc dân Italia yêu quý...".

G. Trần Đức Anh OP
Nguồn: RV