(Mc 7:1-8, 14-15, 21-23)

Một trong những câu hỏi mà chúng ta thường xuyên nghe từ miêng của những người không theo đạo hỏi thế này: người công giáo có được phép làm điều này hay điều kia không? chẳng hạn người công giáo có được phép lập gia đình với người ngoại đạo không?, người công giáo có được phép ly dị không? người công giáo có được phép đi xem bói không? rất nhiều người nghĩ đạo công giáo như là đạo của một bộ luật định rõ những điều được phép làm và những điều không được phép làm. Người nào có khả năng tuân thủ tốt những luật lệ thì có thể yên tâm mình là người công giáo tốt. Ngược lại người nào không tuân giữ tốt những luật lệ quy định thì người ấy dễ xem là kẻ bê tha tội lỗi. Lối suy nghĩ giản lược như thế bị Đức Giêsu chất vấn trong bài Tin mừng Chúa nhật thứ 22 thường niên hôm nay, Thánh Maccô kể lại cuộc tranh luận giữa Chúa Giê-su và người Pharisiêu. Những người Pharisiêu trách Đức Giê-su vì các môn đệ của người không chịu tuân giữ việc rửa tay trước khi ăn. Đó là một hình thức bên ngoài của việc thanh tẩy trong tục lệ của người do thái. Nhân cơ hội họ nói đến tập tục và những hình thức bên ngoài như vậy, Đức Giê-su nhắc nhở và phê bình họ vì nguy cơ sống giả hình trước mặt Thiên Chúa các Người bỏ qua các giới răn của Thiên Chúa để nắm giữ các tập tục của loài người.

Chúng ta biết rằng xã hội Do thái thời Chúa Giê-su có rất nhiều tập tục. Sở dĩ có tập tục là do con người lập ra theo quy ước, định rõ mà một người Do thái đạo hạnh được phép làm và những điều họ phải tránh. Chắc chắn không phải chỉ trong xã hội Do thái nhưng trong bất cứ xã hội nào ở bất cứ thời đại nào luôn có những tập tục tốt có tác dụng như là luật thực hành để hướng dẫn con người trong đời sống xã hội và đời sống tôn giáo. Tuy nhiên, Chúa Giê-su chỉ ra cho thấy nguy cơ của việc tuyệt đối hóa những luật lệ và những tập tục trong việc tuân giữ những luật lệ và tập tục ấy một cách hình thức sẽ biến những tập tục ấy thành phương tiện để phân biệt và chia rẽ giữa người với người. Nguy cơ là người ta chỉ máy móc áp đặt vào con người mà không để ý đến hoàn cảnh sống cụ thể của từng người những khó khăn và yêu đuối của từng người. Nguy cơ là khi người ta trở nên trung thành với luật lệ và tập tục một cách quá khích, rồi dùng những tập tục ấy thành những tiêu chuẩn, để đánh giá và phân loại con người từ đó người ta mới bắt đầu phán xét ai là người công chính, ai là kẻ tội lỗi, ai là người đáng được trọng vọng và ai là kẻ đáng bị khinh chê. Giống như các kinh sư và những người Pharisiêu thời của Chúa Giê-su được gọi là những chuyên gia trong việc giải thích luật ngang qua những tục lệ cụ thể được áp đặt trong đời sống thường ngày. Họ luôn tỏ ra mình là người đạo đức ngang qua việc giữ luật lệ và tuân thủ những tục lệ. Họ thường khinh miệt những kẻ không tuân thủ luật lệ giống như họ. Họ trở thành những kẻ giả hình, tuân giữ luật lệ như một lớp phấn son để tô điểm cho vẻ bên ngoài của mình. Khi luật lệ và tập tục trở nên như phương tiện, để phân loại để phán xét, để phân loại giữa người với người thì những phương tiện ấy làm cho con người xa lìa Thiên Chúa, lìa xa luật của Thiên Chúa. Luật của Thiên Chúa luôn dạy yêu thương hết thảy mọi người, chỉ có tục lệ của con người mới phân biệt đối xứ với những người được cho là thánh thiện với những kẻ được cho là tội lỗi, những người đáng được gọi là kẻ yêu thương và những người bị cho là phải bị ghét bỏ. Luật của Thiên Chúa tôn trọng dạy sự sống và phẩm giá của con người là bất khả xâm phạm. Chỉ có cái lệ của con người cho phép hay không cho phép việc xâm phạm đến sự sống ngang qua vô vàn những hình thức khác nhau như phái thai, như trợ tử, như án tử hình. Luật của Thiên Chúa bảo vệ con người và mối tương quan gia đình. Chỉ cái lệ của con người mới cho phép con người ly dị và chấp nhận hôn nhân không dựa trên luật của Thiên Chúa. Không chỉ có những người Pharisiêu ngày xưa, nhưng trong xã hội hiện đại của chúng ta rất nhiều cơ cấu và mô hình sẵn sàng phá bỏ luật lệ của Thiên Chúa chỉ để chiều theo những tục lệ của con người nhân danh tự do, nhân danh quyền lợi của con người.

Một số quốc gia hiện nay phải đối mặt với nguy cơ là có những tập tục lập ra chỉ có một nhóm người nào đó hướng đến cái danh cái lợi của một nhóm nhỏ của mình, trở thành phương tiện trong tay cho những người có quyền có thế, để nghiêng chiều những ưu tiên về phía họ trong cơn khủng hoảng của đại dịch Covit cúm tàu và cách mà con người đối diện với việc xứ lý đại dịch chúng ta thấy rõ điều đó. Người ta có thể hô những khẩu hiệu rất to và đầy tính nhân văn như không để người dân nào thiếu thốn, không một ai bị bỏ lại phía sau, mọi người đều có quyền bình đẳng lựa chọn. Thế nhưng trong thực tế thì lại có vô vàn những điều lệ bất thành văn khó hiểu, luôn có một sự phân biệt rạch ròi giữa những người có quyền có thế và những kẻ bình dân áo vải, những người có quan hệ móc nối và quen biết so với những người cô thế cô thân, những kẻ giàu và người nghèo. Có những tục lệ con người đặt ra để phân biệt và xác định người nào được chăm sóc đặc biệt hơn, người nào được nhận vaccin sớm hơn, người nào được nhận vaccin tốt hơn. Trong hoàn cảnh sống khi mà mọi người đều trở nên khó khăn, túng quẩn vì thất nghiệp và đói khát thì chỉ có những luật lệ kỳ lạ của con người mới phân biệt người nào được nằm trong diện hỗ trợ tiền bạc, còn người nào thì không, người nào được cấp gạo, người nào thì không, người nào được hưởng ngoại lệ còn người nào thì không được hưởng. Chỉ có những tục lệ bất công mới sinh ra người có quyền có thế thì có quyền chọn loại vaccin mình muốn, còn kẻ cô thế cô thân thì phải chấp nhận như một ân huệ được ban phát. Có một khoảng cách rất xa giữa luật yêu thương của Thiên Chúa và những cái lệ của con người như thế. Thật nguy kịch nếu trong hoàn cảnh hiện tại chúng ta lại hủy bỏ giới luật yêu thương của Thiên Chúa là giới luật hướng đến một thế giới huynh đệ đại đồng và tràn đầy tình thương chỉ để bước đi dưới sự ảnh hướng và lèo lái của tập tục và những điều lệ thiên lệch, bị chi phối bởi lòng tham và những hướng chiều của con người.

Dưới ánh sáng của lời Chúa hôm nay chúng ta cùng cầu xin hoán cải trong trái tim con người, đặc biệt là những người hữu trách và những bậc có chức có quyền. Xin cho họ biết đặt luật yêu thương lên trên tất cả mọi thứ, xin cho những vết thương của con người ngày nay được chữa lành nhờ sức mạnh của những con người biết sống theo giới răn yêu thương của Thiên Chúa, amen.

Lm Giuse Hồ Quang Hân,SDB